Μπορεί τα αυτοκίνητα να είναι πιο τεχνολογικά προηγμένα από ποτέ, ωστόσο τα παλιά «πάθη» δεν διαγράφονται εύκολα. Ακόμα και με τα υπερσύγχρονα ηλεκτρονικά στο πλευρό τους, οι κινητήρες κινδυνεύουν από ασθένειες του παρελθόντος – και μάλιστα, περισσότερο σε σχέση με πριν.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα «πειράκια». Αλλιώς γνωστά ως προανάφλεξη, ή κρουστική καύση. Τα συμπτώματα κοινά: έντονος χτύπος από το μοτέρ, ειδικά στις χαμηλές στροφές, σαν κροτάλισμα πετρελαιοκινητήρα. Τα αίτια, επίσης: ανάφλεξη του καύσιμου μίγματος σε διάφορα σημεία του θαλάμου καύσης, διαφορετικά από το άνω νεκρό σημείο. Οι «ένοχοι» συνήθως έχουν δυο μορφές: κακής ποιότητας βενζίνη (ο συνηθέστερος) και σφάλμα στους χάρτες ανάφλεξης και την προπορεία του καυσίμου (αβάνς). Από επισκευαστικής άποψης, στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν μιλάμε για κάτι σοβαρό. Πέρα από τον ενοχλητικό θόρυβο και την αίσθηση του προβληματικού κινητήρα που σου αφήνει στην οδήγηση, τα πειράκια σπάνια θα προκαλέσουν σοβαρές ζημιές. Στα παλιά μοτέρ…
Στα καινούργια, που ακολουθούν το δόγμα του downsizing και συμπιέζουν λίγα κυβικά με τουρμπίνες, η προανάφλεξη μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε ράγισμα των τοιχωμάτων στους κυλίνδρους! Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί, πλέον, έχουμε να κάνουμε με «υπερ-πειράκια». Οι Αμερικανοί τα διαχωρίζουν σε light-knock και super-knock. Στην πρώτη κατηγορία, κατατάσσεται η άκακη κρουστικότητα. Αυτή που λαμβάνει χώρα άτακτα στον θάλαμο καύσης, αφού το μπουζί έχει αναφλέξει το καύσιμο και το πιστόνι ταξιδεύει προς το κάτω νεκρό σημείο. Το super-knocking, είναι η προανάφλεξη. Όταν δηλαδή το καύσιμο υποκύπτει σε εστίες εντός του κυλίνδρου, που προηγούνται της κανονικής ανάφλεξης.
Τα σημερινά σύνολα δουλεύουν σε υψηλές πιέσεις και με πολύ μικρές ανοχές σε οποιαδήποτε είδους αστοχία, είτε μιλάμε για αβάνς, είτε για ακρίβεια ψεκασμού, είτε για χρονισμό των βαλβίδων. Για αυτό και διαθέτουν άμεσο ψεκασμό, αντλίες καυσίμου υψηλής πίεσης, πιεζοηλεκτρικά μπεκ, χάρτες επί χαρτών και δικλείδες ασφαλείας στις ECU, μαζί με πολλά άλλα. Το θέμα είναι ότι όλα, έχουν να αντιμετωπίσουν τη… Φυσική. Όσο υψηλότερη η πίεση εντός του θαλάμου, τόσο πιο αυξημένη η θερμοκρασία. Όσο πιο αυξημένη η θερμοκρασία, τόσο περισσότερα κομμάτια στον κύλινδρο με ροπή στην εκδήλωση προανάφλεξης. Και υπό αυτές τις συνθήκες, δεν μιλάμε πλέον μόνο για το χαρακτηριστικό «τακ-τακ». Η δομική αντοχή του ίδιου κινητήρα τίθεται σε δοκιμασία.
Είναι τόσο μεγαλύτερες οι πιέσεις και η ταχύτητα με την οποία συμβαίνουν όλα σε ένα σύγχρονο μοτέρ, που ούτε η ηλεκτρονική εποπτεία ορισμένες φορές δεν προλαβαίνει να παρέμβει. Ο μεγαλύτερος εχθρός των downsized κινητήρων, είναι το τέρμα γκάζι με μεγάλη σχέση στο κιβώτιο. Για παράδειγμα σανίδωμα με 4η και 30 χλμ./ώρα. Οι οδηγοί έχουν την τάση -σωστά σε κάποιες περιπτώσεις- να «ακουμπάνε» στην πλουσιοπάροχη ροπή και την ελαστικότητα των κινητήρων. Το θέμα είναι ότι όταν το πεντάλ του γκαζιού ακουμπήσει το πάτωμα και οι στροφές στο κοντέρ δεν ανεβαίνουν με τον ίδιο ρυθμό, δεν σημαίνει ότι το καύσιμο δεν ψεκάζεται. Για την ακρίβεια όχι μόνο εισέρχεται στον θάλαμο καύσης, αλλά κατακάθεται κιόλας στα τοιχώματα καθώς η πίεση της τουρμπίνας και η θερμοκρασία την δεδομένη στιγμή, δεν μπορεί να το αναφλέξει. Κάτι που θα κάνει σε ανύποπτο και ασυγχρόνιστο τρόπο, δημιουργώντας τον πολύ ύπουλο τύπο «πειρακίων» που προαναφέραμε.
Πώς αντιμετωπίζεται τώρα. Θα έχετε παρατηρήσει πως στα περισσότερα νέα αυτοκίνητα, υπάρχει μια ένδειξη στον πίνακα οργάνων που ενημερώνει τον οδηγό για το πότε να ανεβοκατεβάσει ταχύτητα. Βασικός στόχος είναι η εξοικονόμηση καυσίμου και η μείωση των εκπομπών ρύπων, αλλά και η προστασία του κινητήρα. Σε αρκετές περιπτώσεις, η ένδειξη προτρέπει για κατέβασμα ενώ νιώθεις πως το αυτοκίνητο τραβάει, έστω κι αν χρειαστεί να πατήσεις παραπάνω το γκάζι. Ο εγκέφαλος αναγνωρίζει την περίσσια καυσίμου που ψεκάζεται και εκτός από τον λογαριασμό στο βενζινάδικο, αποσκοπεί στην μείωση -ει δυνατόν την αποφυγή- του αντίστοιχου στο συνεργείο. Οπότε απολαμβάνουμε τα οφέλη των σύγχρονων κινητήρων, αλλά φροντίζουμε να προσαρμοστούμε και στις ευαισθησίες τους.