Τα πρόσφατα γεγονότα και δηλώσεις που προέρχονται από την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ έχουν κλονίσει την Ευρώπη, η οποία φαίνεται να παλεύει να προσαρμοστεί σε μια νέα, πιο ασταθή γεωπολιτική πραγματικότητα. Οι δηλώσεις του Υπουργού ‘Αμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, έχουν εντείνει την ανησυχία στις τάξεις των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, οι οποίες βλέπουν την προοπτική της αποδυνάμωσης της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ευρώπη να γίνεται όλο και πιο πιθανή.
Η στροφή των ΗΠΑ προς την Κίνα
Ο Λευκός Οίκος φαίνεται να δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στις αυξανόμενες γεωπολιτικές φιλοδοξίες της Κίνας, γεγονός που ωθεί την αμερικανική κυβέρνηση να αναπροσανατολίσει την εξωτερική της πολιτική. Καθώς η Κίνα αναδεικνύεται ως βασική απειλή, η Ευρώπη καλείται να αναλάβει μεγαλύτερο βάρος για τη δική της ασφάλεια. Παρότι ο Χέγκσεθ διαβεβαίωσε ότι “δεν εγκαταλείπουμε τους συμμάχους μας στην Ευρώπη,” η αναφορά του ότι οι αποφάσεις για τα αμερικανικά στρατεύματα ανήκουν στον Τραμπ προκάλεσε ανησυχίες για πιθανές ανατροπές.
Απουσία σαφούς ευρωπαϊκού σχεδίου
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι παραδέχονται πως η Ευρώπη βρίσκεται σε “ένα μείγμα φόβου και άρνησης” μπροστά στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνει ο Τραμπ. Παρά τις δηλώσεις του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, ότι “δεν υπάρχουν σχέδια για μείωση των αμερικανικών στρατευμάτων,” η Ευρώπη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει έλλειψη στρατηγικού οράματος για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις.
Η Γαλλία, ως μία από τις τρεις πυρηνικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ, έχει ζητήσει προετοιμασία για το ενδεχόμενο αποχώρησης των ΗΠΑ από την ευρωπαϊκή ήπειρο. Ωστόσο, η ρητορική από τις Βρυξέλλες εστιάζει περισσότερο στην προσπάθεια να διατηρηθεί η αμερικανική εμπλοκή, παρά στη διαμόρφωση ενός ανεξάρτητου σχεδίου.
Αγωνία για το μέλλον της Ουκρανίας
Η τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ του Τραμπ και του Βλαντιμίρ Πούτιν έφερε νέα αναστάτωση. Ο κορυφαίος διπλωμάτης της ΕΕ, Κάγια Κάλλας, χαρακτήρισε την προσέγγιση του Τραμπ ως “κατευνασμό,” τονίζοντας ότι οποιαδήποτε συμφωνία για την Ουκρανία χωρίς την ενεργή συμμετοχή της Ευρώπης είναι απαράδεκτη.
Παρά τις διαβεβαιώσεις ότι η Ουκρανία θα παραμείνει μέρος των ειρηνευτικών συνομιλιών, η έλλειψη ευρωπαϊκής στρατηγικής θέτει υπό αμφισβήτηση τον ρόλο της ΕΕ ως βασικού γεωπολιτικού παράγοντα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το γεγονός ότι ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς δεν είχε καμία επίσημη ενημέρωση για τις συνομιλίες Τραμπ-Πούτιν.
Η αποστασιοποίηση των ΗΠΑ έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία. Ευρωπαίος αξιωματούχος σχολίασε ότι “οι ΗΠΑ έχουν σταματήσει να προσποιούνται πως βλέπουν την Ευρώπη ως σημαντικό παράγοντα στις γεωπολιτικές υποθέσεις.” Ο Τραμπ έχει τερματίσει τις προσχηματικές ευγένειες, φέρνοντας την Ευρώπη αντιμέτωπη με μια σκληρή πραγματικότητα: την ανάγκη να δράσει ανεξάρτητα και να προσαρμοστεί σε έναν νέο γεωπολιτικό κόσμο όπου η θέση της δεν είναι πλέον εγγυημένη.
Είναι πασιφανές πως η Ευρώπη βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Η νέα γεωπολιτική δυναμική απαιτεί από τις ευρωπαϊκές χώρες να ενισχύσουν την αυτονομία τους στην ασφάλεια και την εξωτερική πολιτική. Η προσκόλληση σε παλιές αντιλήψεις και η αδυναμία ανάληψης πρωτοβουλιών υπονομεύουν τη θέση της ΕΕ στη διεθνή σκηνή. Αν δεν υπάρξει στρατηγικός σχεδιασμός, η Ευρώπη κινδυνεύει να παραμείνει στο περιθώριο των εξελίξεων, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη σταθερότητα και την ασφάλειά της.
