Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, τα σώματα ψύχονται σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν και τροφοδοτούνται με κρυοπροστατευτικό υγρό.
Συγκεκριμένα, αποτελεί ένα από τα τρία μετασκευασμένα και λειτουργικά ασθενοφόρα από το Tomorrow.Bio, το πρώτο εργαστήριο κρυονικής στην Ευρώπη, αποστολή του οποίου είναι να παγώσει τους ασθενείς μετά το θάνατο και μια μέρα να τους επαναφέρει στη ζωή, όλα με κόστος 200.000 δολαρίων (195.000 ευρώ).
Στην αντλία αιμάτωσης είναι ο Εμίλ Κεντζιόρα, ο συνιδρυτής του Tomorrow.Bio και πρώην ερευνητής για τον καρκίνο που άλλαξε καριέρα αφότου βρήκε την πρόοδο στη θεραπεία της νόσου «πάρα πολύ αργή». Μέχρι στιγμής έχουν παγώσει (ή κρυοσυντηρήσει) «τρία ή τέσσερα» άτομα και πέντε κατοικίδια, με σχεδόν 700 ακόμη εγγεγραμμένους για το project. Κατά τη διάρκεια του 2025 θα επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους για να καλύψουν το σύνολο των ΗΠΑ.
Το ότι δεν υπάρχει προς το παρόν καμία απόδειξη ότι οργανισμοί με δομές εγκεφάλου τόσο περίπλοκες όσο οι άνθρωποι μπορούν να αποκατασταθούν επιτυχώς εκθέτει την έννοια ως «παράλογη», τονίζει στο BBC ο Κλάιβ Κόεν, καθηγητής νευροεπιστήμης στο King’s College του Λονδίνου. Βλέπει επίσης τις δηλώσεις ότι η νανοτεχνολογία (που εκτελεί στοιχεία της διαδικασίας σε νανοκλίμακα) ή η συνδετομική (χαρτογράφηση των νευρώνων του εγκεφάλου) θα γεφυρώσουν το σημερινό χάσμα μεταξύ της θεωρητικής βιολογίας και της πραγματικότητας ως υπερβολικές υποσχέσεις.
Τέτοιες επικρίσεις δεν αμβλύνουν τις φιλοδοξίες του Tomorrow.Bio. Μόλις ένας ασθενής εγγραφεί στην εταιρεία, και ένας γιατρός επιβεβαιώσει ότι βρίσκεται στις τελευταίες ημέρες της ζωής του, η εταιρεία αποστέλλει ένα ασθενοφόρο στην τοποθεσία του. Όταν διαπιστωθεί νόμιμα ο θάνατος του, ο ασθενής μεταφέρεται στο ασθενοφόρο του Tomorrow.Bio, όπου ξεκινά η διαδικασία της κρυονικής. H νεοφυής υποκινήθηκε από ασθενείς των οποίων οι καρδιές έχουν σταματήσει σε χαμηλές θερμοκρασίες και αργότερα λειτούργησαν ξανά. Ένα παράδειγμα ήταν η Άννα Μπάγκενχολμ, η οποία το 1999 πέρασε δύο ώρες κλινικά νεκρή κατά τη διάρκεια διακοπών για σκι στη Νορβηγία, αλλά αργότερα αναβίωσε.
Πώς γίνεται η διαδικασία «κρυώματος» ενός σώματος
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, τα σώματα ψύχονται σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν και τροφοδοτούνται με κρυοπροστατευτικό υγρό.
«Μόλις πάτε κάτω από τους μηδέν βαθμούς, δεν θέλετε να παγώσετε το σώμα, θέλετε να το κρυοσυντηρήσετε. Διαφορετικά, θα είχατε κρυστάλλους πάγου παντού και ο ιστός θα καταστρεφόταν» εξηγεί ο Κεντζιόρα, του οποίου η εταιρεία ασχολείται τόσο με το πρακτικό όσο και με το ερευνητικό πεδίο της κρυονικής.
«Για να το αντιμετωπίσετε αυτό, αντικαθιστάτε όλο το νερό, ό,τι μπορεί να παγώσει στο σώμα, με τον κρυοπροστατευτικό παράγοντα». Αυτό είναι ένα διάλυμα του οποίου τα κύρια συστατικά αποτελούνται από διμεθυλοσουλφοξείδιο (DMSO) και αιθυλενογλυκόλη (χρησιμοποιείται σε προϊόντα όπως αντιψυκτικό). «Μόλις το κάνετε αυτό, παγώνετε με μια πολύ συγκεκριμένη καμπύλη ψύξης, πολύ γρήγορα, σε περίπου -125 βαθμούς Κελσίου, και μετά πολύ αργά, από -125 C σε -196 C».
Στην τελευταία θερμοκρασία, ο ασθενής μεταφέρεται σε μια μονάδα αποθήκευσης στην Ελβετία όπου, όπως λέει ο Κεντζιόρα, «περιμένεις».
Για όσους δεν ανήκουν στο πεδίο της κρυονικής, η αντίληψη αυτή μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ παραληρήματος και δυστοπίας. Ενώ ο Κεντζιόρα «δεν γνωρίζει κανέναν λόγο για τον οποίο δεν θα έπρεπε να είναι δυνατό (το εγχείρημα) κατ’ αρχήν», ο τρέχων απολογισμός των ανθρώπων που έχουν αναβιώσει επιτυχώς μετά από κρυοσυντήρηση είναι μηδενικός. Επίσης, λείπουν συγκριτικές μελέτες σε ζώα που δείχνουν τις δυνατότητές του. Είναι πλέον δυνατό να διατηρηθεί ένας εγκέφαλος ποντικιού στο οποίο εγχύεται υγρό ταρίχευσης, προσφέροντας ελπίδα ότι και ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα μπορούσε κάποια μέρα να διατηρηθεί ανέπαφος για πιθανή μελλοντική αναζωογόνηση – αλλά αυτή η διαδικασία συμβαίνει ενώ η καρδιά του ζώου εξακολουθεί να χτυπά, σκοτώνοντάς το.
Ο Κεντζιόρα απαντά ότι η αντίσταση των ανθρώπων οφείλεται κυρίως στο πόσο περίεργη φαίνεται η ιδέα της επαναφοράς κάποιου από τους νεκρούς, αλλά ότι οι περισσότερες ιατρικές διαδικασίες αντιμετωπίζονται με καχυποψία πριν επικρατήσουν. «Το να παίρνεις μια καρδιά και να τη βάζεις σε έναν άλλο άνθρωπο, εκ πρώτης όψεως ακούγεται πολύ περίεργο», τονίζει για τη μεταμόσχευση οργάνων, «αλλά το κάνουμε κάθε μέρα». Πιστεύει ότι τα κρυονικά θα μπορούσαν απλώς να είναι ένα άλλο πεδίο που πρέπει να προστεθεί σε αυτή τη λίστα.
Πιστεύει επίσης ότι η έρευνα που δείχνει ότι το C.elegans, (αγκυλόστομα – ένα παράσιτο), μπορεί να κρυοσυντηρηθεί και να επανέλθει σε πλήρη λειτουργία είναι ενθαρρυντική απόδειξη ότι ένας ολόκληρος οργανισμός μπορεί να ξεπεράσει τον θάνατο. Υπάρχουν επίσης κάποιες ενδείξεις για την αναζωογόνηση οργάνων μεταξύ των τρωκτικών: το 2023, ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότας αποθήκευσαν κρυογονικά νεφρούς αρουραίων για έως και 100 ημέρες προτού τους επαναθερμάνουν τους καθαρίσουν από κρυοπροστατευτικά υγρά και τους μεταμοσχεύσουν ξανά σε πέντε αρουραίους.
Η πλήρης λειτουργία αποκαταστάθηκε εντός 30 ημερών. Το μικρότερο μέγεθος του πεδίου της κρυονικής (και, ως εκ τούτου, το μικρότερο μέγεθος της χρηματοδότησης) σημαίνει ότι κατά τη γνώμη του Κεντζιόρα, «πολλά πράγματα που επί του παρόντος δεν έχει αποδειχθεί ότι λειτουργούν μπορεί να λειτουργήσουν – απλώς κανείς δεν τα έχει δοκιμάσει». Με την ίδια λογική, αφού δοκιμαστούν, μπορεί να μην λειτουργούν καθόλου, όπως συμβαίνει με τεράστια τμήματα ιατρικής έρευνας που ισχύουν για τρωκτικά ή σκουλήκια, αλλά όχι για ανθρώπους.
Τι είναι η κρυονική
H κρυονική είναι ένα μέρος της ακμάζουσας αγοράς «παράτασης ζωής», που τώρα κυριαρχείται κυρίως από τη συζήτηση για μακροζωία, η οποία υπόσχεται περισσότερα χρόνια με καλή υγεία. Ενώ αφθονούν τα βάμματα και τα συμπληρώματα, τα podcasts και τα βιβλία για το θέμα, η πρακτική έρευνα –τουλάχιστον, πέρα από την τακτική άσκηση και την καλή διατροφή– παραμένει ελάχιστη.
Ο Κόεν έχει μια απαισιόδοξη άποψη για την κρυονική, περιγράφοντάς την ως «μια άστοχη πίστη στο αντιψυκτικό και μια παρανόηση της φύσης της βιολογίας, της φυσικής και του θανάτου». Μόλις η καρδιά σταματήσει να χτυπά, τα κύτταρά μας αρχίζουν να αποσυντίθενται, προκαλώντας τεράστια ζημιά. Όταν ένα σώμα θερμαίνεται ξανά από μια κρυοσυντηρημένη κατάσταση, «όλη η αποσύνθεση που γινόταν κατά την πρώιμη φάση μετά τον θάνατο θα ξεκινήσει ξανά από την αρχή».
Δηλώνει ότι ο καλύτερος τομέας εστίασης είναι η κρυογονική: μακροχρόνια κρυοσυντήρηση υλικού όπως ιστοί και όργανα σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες που μπορούν να «συσκευαστούν και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν αργότερα». Άλλοι πιστεύουν ότι το κλειδί για την παράταση της ζωής είναι η αναστροφή του ίδιου του θανάτου.
Οι ηθικές ανησυχίες σχετικά με την υπέρψυξη εγκεφάλων (μια υπηρεσία που παρέχει επίσης το Tomorrow.Bio) και σωμάτων καλύπτουν το πεδίο. Τα σώματα των πελατών της γερμανικής εταιρείας φυλάσσονται σε ένα μη κερδοσκοπικό ίδρυμα στην Ελβετία, το οποίο ο Κεντζιόρα λέει ότι θα εξασφαλίσει την προστασία τους – αλλά πώς αυτό θα μπορούσε πραγματικά να λειτουργήσει στην πράξη αιώνες μετά το ατυχές γεγονός, όταν ένας απόγονος βρεθεί ξαφνικά υπεύθυνος για το παγωμένο πτώμα ενός προγόνου του, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς.
Ενώ οι υποστηρικτές της κρυονικής ελπίζουν ότι μια θεραπεία για την πάθηση που σκότωσε τον ασθενή θα έχει βρεθεί μέχρι να επιστρέψει στη ζωή, δεν υπάρχει καμία εγγύηση – ή ότι κάτι άλλο δεν θα περιόριζε αμέσως τη «δεύτερη φορά τους» στα εγκόσμια. Υπάρχει επίσης το θέμα του υπερβολικού κόστους, με πολλές οικογένειες πιθανότατα να μην είναι πολύ ευχαριστημένες που ξοδεύεται η κληρονομιά τους για την επίτευξη ενός απίθανου στόχου.
«Θα απαντούσα ότι η ελευθερία να κάνετε την επιλογή για τον εαυτό σας υπερισχύει όλων των άλλων πιθανών ηθικών κριτηρίων», επιμένει ο Κεντζιόρα. «Υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων που αγοράζουν το δεύτερο σούπερ γιοτ τους, που είναι 85χρονοι, και έχουν, δεν ξέρω, τρία χρόνια ζωής». Σε αυτή τη βάση, μια επένδυση 200.000 δολαρίων για πιθανή επιστροφή στην ύπαρξη φαίνεται, λέει, σαν μια δίκαιη συμφωνία.
Δηλώνει μάλιστα οι περισσότεροι από τους πελάτες τους είναι 60 ετών και κάτω, και χρηματοδοτούν τις αμοιβές μέσω ασφάλισης ζωής (αυτό μπορεί να διευθετηθεί μέσω της εταιρείας ή ανεξάρτητα). Για τη Λουίζ Χάρισον, 51 ετών, η εγγραφή στο project «οδηγήθηκε από την περιέργεια». «Με γοήτευσε η ιδέα πιθανώς να επανέλθω στη ζωή στο μέλλον – φαινόταν σαν μια μορφή ταξιδιού στο χρόνο», είπε. «Το να έχω μια μικρή πιθανότητα να επιστρέψω, σε αντίθεση με καμία πιθανότητα, φαινόταν λογική επιλογή».