Αν και ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει ακόμη αναλάβει και επισήμως τη νέα θητεία του ως Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, οι μέχρι στιγμής δηλώσεις και η στάση του φανερώνουν ότι σκοπεύει να διατηρήσει τη δυναμική και επιθετική προσέγγιση που χαρακτήρισε την πρώτη του θητεία. Το δόγμα «Πρώτα η Αμερική» παραμένει η κεντρική κατεύθυνση της πολιτικής του, με επίκεντρο τα αμερικανικά συμφέροντα, την εθνική κυριαρχία, και τη μονομερή δράση.
Ένας πρόεδρος «απρόβλεπτος» με δόγμα το «America First»
Η εξωτερική πολιτική του Τραμπ από το 2017 χαρακτηρίστηκε από την απρόβλεπτη φύση της, την έμφαση στον εθνικισμό και την τάση για μονομερείς αποφάσεις. Κατά τη διάρκεια της πρώτης του θητείας, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν ξαφνικά από σημαντικές διεθνείς συμφωνίες και οργανισμούς, αφήνοντας κενά εξουσίας που έσπευσαν να καλύψουν άλλες χώρες και περιφερειακοί παίκτες.
Σύμφωνα με τον Θόδωρο Τσίκα, πολιτικό επιστήμονα και διεθνολόγο, «Ο Τραμπ εστιάζει στο εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ, απορρίπτοντας οποιαδήποτε πολυμερή συνεργασία δεν του φαίνεται επωφελής. Το δόγμα του ερμηνεύεται ως απομονωτισμός με έντονα εθνικιστικό περιεχόμενο».
Αναδιοργάνωση συμμαχιών και διεθνών οργανισμών
Η ατζέντα του Τραμπ περιλαμβάνει την πίεση προς τους συμμάχους για αύξηση της συνεισφοράς τους σε διεθνείς οργανισμούς, όπως το ΝΑΤΟ, και την αναδιάρθρωση θεσμών όπως ο ΟΗΕ. Παράλληλα, στοχεύει σε νέες εμπορικές συμφωνίες που θα ενισχύσουν την οικονομία των ΗΠΑ, ενώ οι σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση προβλέπονται δύσκολες, καθώς έχει κατηγορήσει τις ευρωπαϊκές χώρες για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και ανεπαρκή αμυντική συνεισφορά.
Κίνα: Η πρώτη προτεραιότητα
Κεντρική θέση στη στρατηγική του κατέχει η Κίνα, την οποία ο Τραμπ θεωρεί τον κύριο ανταγωνιστή της Αμερικής σε οικονομικό, γεωπολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο. «Εάν μπορούσε να αποφασίσει αδέσμευτα, θα απέσυρε όλους τους πόρους των ΗΠΑ από άλλα μέτωπα, ώστε να τους στρέψει αποκλειστικά στην αντιμετώπιση της Κίνας», σημειώνει ο Θ. Τσίκας. Αυτή η εμμονή του Τραμπ προμηνύει ενίσχυση των πιέσεων και ενδεχομένως σκληρότερη στάση απέναντι στο Πεκίνο.
Οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι
Η επιστροφή του Τραμπ στην εξουσία συμπίπτει με έναν κόσμο που βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή δημιουργούν ένα ιδιαίτερα περίπλοκο σκηνικό. Ο Τραμπ, με την προτίμησή του στις μονομερείς ενέργειες και την προσωπική διπλωματία, ενδέχεται να προκαλέσει μεγαλύτερη αστάθεια.
Η έλλειψη συναινετικής διπλωματίας και η πιθανή υποβάθμιση διεθνών θεσμών μπορεί να οδηγήσουν σε έναν κόσμο όπου ισχύουν οι αρχές του 19ου αιώνα, με κράτη να επιβάλλουν τη θέλησή τους ανενόχλητα, όπως τονίζει ο Θ. Τσίκας.
Ένας κόσμος σε μεταβατικό στάδιο
Η προσέγγιση του Τραμπ στην εξωτερική πολιτική φέρνει μαζί της σημαντικά ερωτήματα για το μέλλον του διεθνούς συστήματος. Μπορεί να οδηγήσει σε ανακατατάξεις στη διεθνή σκηνή, αλλά και σε νέες εντάσεις και συγκρούσεις. Ωστόσο, η εφαρμογή της πολιτικής αυτής παραμένει αβέβαιη, καθώς εξαρτάται από την εσωτερική και διεθνή αντίδραση στις πρωτοβουλίες του.
Όσο ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να ακολουθεί την επιθετική του προσέγγιση, ο κόσμος ετοιμάζεται για μια νέα εποχή ανατροπών και αβεβαιότητας, με απρόβλεπτες συνέπειες για τη διεθνή τάξη.
