Η Τζόρτζια Mελόνι, η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας, άφησε το αποτύπωμά της το 2024. Και όπως όλα δείχνουν θα μας απασχολήσει και το 2025, με μία σειρά από πρωτοβουλίες αλλά και με τη σχέση της με τον εκλεγμένο πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ και το δεξί του χέρι, Έλον Μασκ
Μέσα σε ένα ασυνήθιστα ήρεμο πολιτικό τοπίο για τα δεδομένα της Ιταλίας, η πρωθυπουργός Tζόρτζια Μελόνι υποδέχεται το 2025 με μεγάλες φιλοδοξίες, ως μία από τις κορυφαίες πολιτικές προσωπικότητες της Ευρώπης που χτίζει γέφυρες με τον Ντόναλντ Τραμπ, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και διοικεί μία από τις πιο σταθερές κυβερνήσεις της μεταπολεμικής Ιταλίας.
Στην καθιερωμένη ανασκόπησή του για το χρόνο που φεύγει το Politico την «έστεψε» ως το πιο ισχυρό πρόσωπο στην Ευρώπη. «Ποιον καλείτε αν θέλετε να μιλήσετε στην Ευρώπη; Εάν είστε ο Έλον Μασκ, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου και βασικός σύμβουλος του εκλεγμένου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ, ο αριθμός που πληκτρολογείτε ανήκει στην Τζόρτζια Μελόνι» αναφέρει χαρακτηριστικά το άρθρο, φωτίζοντας την στενή σχέση ανάμεσα στον εκκεντρικό δισεκατομμυριούχο της πλατφόρμας Χ και της Τesla και την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της Ιταλίας.
Η Μελόνι που σε λίγες μέρες γιορτάζει τα 48α γενέθλιά της, ξεκίνησε ως ακτιβίστρια στην πτέρυγα νεολαίας του νεοφασιστικού Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος και πλέον εισάγει πολιτικές για ζητήματα όπως η μετανάστευση και τα δικαιώματα των μειονοτήτων που κάποτε θα προκαλούσαν καταδίκη από τις Βρυξέλλες. «Η αντίδραση των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κυμάνθηκε από αδιαφορία έως έγκριση, με πολλούς να αποδέχονται τη Μελόνι ως τον απολαυστικό εκπρόσωπο του ολοένα και πιο ριζοσπαστικού ζεύγους που ανθίζει και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού» αναφέρει το Politico.
Και συνεχίζει: «Η Μελόνι έγινε πρωτοσέλιδο σε όλο τον κόσμο όταν έγινε η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Ιταλίας, αλλά λίγοι προέβλεψαν ότι θα διαρκούσε στην εξουσία. Οι πολιτικοί αναλυτές περίμεναν ότι οι εσωτερικές διαμάχες θα διέλυαν αναπόφευκτα τον κυβερνητικό συνασπισμό των δεξιών κομμάτων της και υπήρχε μικρή όρεξη για αυτήν στις Βρυξέλλες. (…) Αν και η χώρα έχει ένα εθνικό χρέος που ισοδυναμεί με το 137% του AEΠ της, η οικονομική πρόβλεψη δεν είναι τόσο τρομερή ώστε να τρομάξει τους ξένους επενδυτές που προσελκύονται από το ήρεμο πολιτικό περιβάλλον..»
Στα δύο της μόλις χρόνια στο τιμόνι της Ιταλίας, από απειλή για τη δημοκρατία που την αποκαλούσαν προεκλογικά οι πολιτικοί της εχθροί, θεωρείται πλέον βασικός παράγοντας στην πολιτική της ΕΕ, μία ήρεμη δύναμη στην καρδιά της «γηραιάς ηπείρου» που έχει ορκισμένους εχθρούς αλλά και πιστούς φίλους και αφήνει το αποτύπωμά της ως το νέο σύμβολο των υπερθνικιστών που κάνει εκστρατεία για τον «Θεό, την πατρίδα και την οικογένεια»
Αυτή η αλλαγή συντελείται παρά τις αμφιλεγόμενες αποφάσεις της Mελόνι. Το 2024, η κυβέρνησή της ψήφισε νόμο που ποινικοποιεί την παρένθετη μητρότητα ως «καθολικό έγκλημα», επέτρεψε σε ακτιβιστές κατά των αμβλώσεων να εισέλθουν σε κλινικές αμβλώσεων και εισήγαγε μέτρα εργασίας και υγειονομικής περίθαλψης που προκάλεσαν εκτεταμένες απεργίες σε όλη την Ιταλία. Δημοσιογραφικές οργανώσεις, αλλά και η Κομισιόν έχουν επίσης εκφράσει ανησυχίες για την επιδείνωση της ελευθερίας του Τύπου στη χώρα.
Ακόμα κι έτσι, η Μελόνι αψήφησε τους περιβόητα σύντομους πολιτικούς κύκλους της Ιταλίας, παραμένοντας στην εξουσία για δύο χρόνια, επίτευγμα σε μια χώρα γνωστή για την κυβερνητική αστάθεια. Το κόμμα της, «Αδέρφια της Ιταλίας», παραμένει το πιο δημοφιλές στη χώρα, με ποσοστό άνω του 29%—επτά μονάδες μπροστά από το Δημοκρατικό Κόμμα (PD), τον πλησιέστερο ανταγωνιστή του.
Ένα ασφαλές πολιτικό περιβάλλον
Η πολιτική στροφή της Ιταλίας προς τον συντηρητισμό αντανακλά μια ευρύτερη παγκόσμια τάση. Η ίδια η Μελόνι έχει διαφημίσει την κυβέρνησή της ως «την πιο σταθερή κυβέρνηση στην Ευρώπη», αντιπαραβάλλοντας την με την πολιτική αναταραχή που κυριεύει τη Γαλλία και τη Γερμανία, όπου οι κυβερνήσεις κλυδωνίζονται, οι ηγέτες είναι αντιδημοφιλείς και οι πρόωρες εκλογές αλλάζουν αιφνίδια το πολιτικό τοπίο.
Στο πλαίσιο αυτό, κατάφερε να εξασφαλίσει μια θέση για τον πιστό της υπουργό, Ραφαέλε Φίτο, ως εκτελεστικός αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι το κόμμα των Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR) δεν ήταν μέρος της φιλοευρωπαϊκής πλειοψηφίας και είχε καταψηφίσει τον επαναδιορισμό της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Αναλυτές, όπως ο Λορέντσο Καστελάνι, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο LUISS Guido Carli, διαβεβαιώνουν ότι η θέση της Μελόνι είναι ασφαλής. «Το πολιτικό τοπίο στην Ιταλία είναι ασυνήθιστα βαρετό», είπε στο EURACTIV.
Η αντιπολίτευση – με επικεφαλής το PD και το Κίνημα Πέντε Αστέρων (M5S) – έχει βυθιστεί σε ατελείωτες διαπραγματεύσεις για πιθανούς συνασπισμούς, ενώ τα κεντρώα κόμματα, Azione και Italia Viva, δεν κατάφεραν να επιτύχουν το εκλογικό όριο τον Ιούνιο. «Το κέντρο έχει καταστραφεί. Δεν είναι σαφές εάν θα ευθυγραμμιστούν με την ευρύτερη αντιπολίτευση ή θα παραμείνουν στο περιθώριο. Αυτή η διαίρεση ωφελεί μια κυβέρνηση που είναι ήδη ισχυρή, με σαφή πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Μια πολιτική κρίση το 2025 φαίνεται εξαιρετικά απίθανη» προσθέτει ο Καστελάνι.
Η κυβερνητική θητεία του Μελόνι παρατείνεται μέχρι το 2027, αλλά έξι περιφερειακές εκλογές έχουν προγραμματιστεί για το επόμενο έτος. Με τα κεντροδεξιά κόμματα να κυβερνούν ήδη 12 από τις 20 περιφέρειες της Ιταλίας, οι επερχόμενες εκλογές θα δοκιμάσουν τη διαρκή δύναμη του συνασπισμού της.
Σύμμαχος του Τραμπ στην Ευρώπη;
Η επανεκλογή του Τραμπ αναμένεται να δώσει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στη Μελόνι. Αρκετοί αναλυτές, διεθνή μέσα ενημέρωσης και πρόσωπα του κόμματός της ισχυρίζονται ότι η Μελόνι θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως η γέφυρα με τον Τραμπ στην Ευρώπη.
Οι δύο ηγέτες αντάλλαξαν θερμά λόγια, με τον Τραμπ να επαινεί τη Μελόνι ως «υπέροχη» και «πραγματικά ασταμάτητη». Πριν γίνει πρωθυπουργός, έδινε συχνά το παρών σε εκδηλώσεις των Ρεπουμπλικανών στις ΗΠΑ, αναφέροντας τον Τραμπ ως πηγή έμπνευσης για την ιταλική πολιτική. Είχε καλέσει μάλιστα τον πρώην στενό του σύμμαχο, Στιβ Μπάνον, να μιλήσει σε ένα συνέδριο των «Αδερφών της Ιταλίας» το 2018.
Σε μια ομιλία στο ιταλικό κοινοβούλιο στις 17 Δεκεμβρίου, ενόψει της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Μελόνι τόνισε τη σημασία της διατήρησης μιας «ρεαλιστικής και ανοιχτής προσέγγισης» απέναντι στην κυβέρνηση Τραμπ. Πρότεινε να αξιοποιηθούν οι τομείς συνεργασίας ΕΕ-ΗΠΑ και παράλληλα να γεφυρωθούν οι εμπορικές διαφορές που θα «έβλαπταν και τις δύο πλευρές».
Η Μελόνι έχει επίσης υποστηρίξει το Κίεβο στην άμυνά του ενάντια στις ρωσικές δυνάμεις, παρέχοντας βοήθεια και όπλα. Το 2025 θα είναι κρίσιμο καθώς η Ρώμη προετοιμάζεται να φιλοξενήσει τη Διάσκεψη για την Ανάκαμψη της Ουκρανίας στις 10-11 Ιουλίου. Ωστόσο, η επιθυμία της Μελόνι να είναι η γέφυρα προς τον Τραμπ μπορεί να συγκρουστεί με τις αυξανόμενες πολωνικές φιλοδοξίες για έναν τέτοιο ρόλο.
Η Πολωνία αναλαμβάνει την εκ περιτροπής Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ τον Ιανουάριο και έχει ήδη αναλάβει ηγετικές πρωτοβουλίες σχετικά με την Ουκρανία ενόψει της επιστροφής του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Επιπλέον, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ αύξησε την επιρροή του στο κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα της ΕΕ, τη μεγαλύτερη πολιτική οικογένεια της ΕΕ, και επιδιώκει να σπάσει την παραδοσιακή εστίαση στη λήψη αποφάσεων από τον γαλλογερμανικό άξονα.
Από την πλευρά της, η επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Ρομπέρτα Μετσόλα είπε ότι κανένας ηγέτης μόνος, «όποιος κι αν είναι», δεν μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματικός συνομιλητής όσο η ΕΕ, ενώ ο Mάριο Ντράγκι πρόσφατα σημείωσε ότι η Ευρώπη πρέπει να περιμένει τα αποτελέσματα των γερμανικών ομοσπονδιακών εκλογών τον Φεβρουάριο.
Η χρονιά των μεταρρυθμίσεων
Λίγο πριν φύγει το 2024 η Μελόνι κατέγραψε μια σημαντική νίκη, με τη Γερουσία να δίνει τελικά το «πράσινο φως» στον κρατικό προϋπολογισμό, με τον οποίο η κυβέρνηση επιχειρεί να τιθασεύσει το έλλειμμα. Όπως είχε γίνει και στη Βουλή, πριν από τα Χριστούγεννα, η κυβέρνηση Μελόνι αποφάσισε να συνδέσει το «ελεύθερο» στον προϋπολογισμό με παροχή ψήφου εμπιστοσύνης. Με τον τρόπο αυτό δεν συζητήθηκαν και δεν ψηφίσθηκαν οι εκατοντάδες τροπολογίες που είχαν κατατεθεί.
Η αντιπολίτευση, βέβαια, διαμαρτυρήθηκε, τονίζοντας ότι αγνοήθηκε το βάρος και η σημασία του ρόλου του Κοινοβουλίου. Πρόκειται για έναν κρατικό προϋπολογισμό συνολικού ύψους τριάντα δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Μελόνι ωστόσο πανηγύρισε και τόνισε ότι «στηρίζονται οι μικρομεσαίοι πολίτες, οι οικογένειες με μικρά παιδιά, ενώ εγκρίνονται πρωτοφανή κονδύλια για τη δημόσια υγεία και μειώνεται η φορολογική πίεση».
Λίγο νωρίτερα, μιλώντας στο ετήσιο συνέδριο του κόμματος στις 15 Δεκεμβρίου, η Μελόνι κήρυξε το 2025 «έτος μεταρρυθμίσεων». Αρκετές βασικές μεταρρυθμίσεις βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, η πιο επίμαχη από τις οποίες είναι η πολυσυζητημένη μεταρρύθμιση της «διαφοροποιημένης αυτονομίας». Η συγκεκριμένη ρύθμιση που πέρασε στην Γερουσία και αναμένεται να περάσει στην Βουλή, περνάει 23 αρμοδιότητες και υπηρεσίες, που μέχρι τώρα ήταν στην δικαιοδοσία του κεντρικού ιταλικού κράτους, στις περιφέρειες.
Η αλλαγή αυτή έχει πυροδοτήσει σάλο στα κόμματα της αντιπολίτευσης και προκάλεσε κριτική από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την πιθανότητα διεξαγωγής δημοψηφίσματος μετά από μια εκστρατεία συλλογής υπογραφών που έσπασε ρεκόρ. «Το πραγματικό ερώτημα για το 2025», σημειώνει ο Καστελάνι, «δεν είναι αν αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα περάσουν αλλά με ποιο ρυθμό. Μέχρι στιγμής, το χρονοδιάγραμμα για τις συνταγματικές αλλαγές, ειδικά το δικαστικό σώμα γίνονταν σκόπιμα αργό».
Ένα άλλο πεδίο μάχης για τη Μελόνι είναι το μοντέλο Ιταλίας-Αλβανίας για την ανάθεση της πολιτικής ασύλου της ΕΕ σε χώρες εκτός του μπλοκ που συνήφθη τον Νοέμβριο του 2023 και προκαλεί αντιδράσεις. Όταν η Ιταλία άνοιξε πανηγυρικά τα κέντρα μεταναστών στην Αλβανία τον Οκτώβριο του 2024, είχε υπολογίσει να στέλνει στη γειτονική χώρα 3.000 μετανάστες κάθε μήνα, που θα διασώζονταν στα ιταλικά ύδατα. Πλέον αναμένει την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για το εάν αυτά τα ανενεργά επί του παρόντος κέντρα, τα οποία στοίχισαν στην Ιταλία 800.000 ευρώ, θα επιτραπεί να ανοίξουν ξανά.
Τα ιταλικά δικαστήρια ακύρωσαν την κράτηση μεταναστών σε αυτά τα κέντρα εν αναμονή της απόφασης του δικαστηρίου της ΕΕ, προκαλώντας έντονη κριτική από την κυβέρνηση. Αυτό έχει εγείρει ανησυχίες σχετικά με πιθανές πολιτικές παρεμβάσεις και απειλές για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τις οποίες η ECRI, η υπηρεσία παρακολούθησης του ρατσισμού του Συμβουλίου της Ευρώπης και άλλοι ενδιαφερόμενοι έχουν εκφράσει.
Η Mελόνι ανυπομονεί να πετύχει αυτή η πρωτοβουλία, με στόχο να την παρουσιάσει ως μοντέλο που έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ορισμένων κρατών μελών και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Μάχη με την Πράσινη Συμφωνία
Μία άλλη βασική θέση της Μελόνι ήταν η κριτική της για την Πράσινη Συμφωνία.Έχει δηλώσει σταθερά ότι έχει «πολεμήσει» και θα συνεχίσει να αντιτίθεται στην «ιδεολογική τρέλα» της συμφωνίας, η οποία πιστεύει ότι μπορεί να οδηγήσει σε αποβιομηχάνιση.
Η Ιταλίδα πρωθυπουργός προειδοποίησε επίσης επανειλημμένα ότι τα ηλεκτρικά οχήματα είναι η «μόνη λύση» και ότι είναι «αυτοκτονία» και τόνισε ότι η Ιταλία θα επιδιώξει την αναστολή των προστίμων στις αυτοκινητοβιομηχανίες το 2025, επειδή ήδη οδηγούν στο κλείσιμο πολλών εργοστασίων.
Ο εταίρος της στον συνασπισμό, ο υπερσυντηρητικός ατέο Σαλβίνι, είναι επίσης στην ίδια σελίδα, λέγοντας ότι οποιοδήποτε μέτρο της ΕΕ κατά της αυτοκινητοβιομηχανίας θα βοηθήσει μόνο την Κίνα.
Οικογένεια, σπουδές και χόμπι
Η Τζόρτζια Μελόνι γεννήθηκε στη Ρώμη στις 15 Ιανουαρίου του 1977. Ο πατέρας της, φορολογικός σύμβουλος, άφησε την οικογένεια όταν εκείνη ήταν ενός έτους το 1978, και μετακόμισε στα Κανάρια Νησιά. Η Μελόνι μεγάλωσε στην εργατική συνοικία Garbatella και έχει μια αδερφή, την Aριάνα, δύο χρόνια μεγαλύτερη που είναι παντρεμένη με τον Ιταλό Υπουργό Γεωργίας, Φραντσέσκο Λολομπρίτζιντα.
Το 1992, σε ηλικία 15 ετών, εντάχθηκε στο Μέτωπο Νεολαίας, τη νεολαία του Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος, ενός νεοφασιστικού πολιτικού κόμματος που διαλύθηκε το 1995 και ίδρυσε τον φοιτητικό κίνημα «Οι Πρόγονοι», που συμμετείχε στη διαμαρτυρία ενάντια στη μεταρρύθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης. Το 1996, έγινε η εθνική ηγέτης της Μαθητικής Δράσης, του φοιτητικού κινήματος της Εθνικής Συμμαχίας, εθνικο-συντηρητικής κληρονόμου του Ιταλικού Κοινωνικού Κινήματος, εκπροσωπώντας αυτό το κίνημα στο Φόρουμ Φοιτητών Ενώσεων που ιδρύθηκε από το Υπουργείο Παιδείας της Ιταλίας.
Το 1998, η Μελόνι εξελέγη σύμβουλος της επαρχίας της Ρώμης, διατηρώντας αυτή τη θέση μέχρι το 2002. Εξελέγη εθνική διευθύντρια το 2000 και έγινε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Νεανικής Δράσης, της πτέρυγας νεολαίας της Εθνικής Συμμαχίας, το 2004.Στα χρόνια αυτά εργάστηκε ως νταντά, σερβιτόρα και μπάρμαν στο Piper Club, ένα από τα πιο διάσημα νυχτερινά κέντρα της Ρώμης.
Η Μελόνι αποφοίτησε από το Ινστιτούτο Amerigo Vespucci της Ρώμης το 1996.Στις γενικές εκλογές του 2006, εξελέγη στη Βουλή των Αντιπροσώπων ως μέλος της Εθνικής Συμμαχίας, όπου έγινε η νεότερη αντιπρόεδρός της. Την ίδια χρονιά άρχισε να εργάζεται ως δημοσιογράφος. Έχει μια κόρη, την Τζινέβρα, με τον πρώην σύντροφό της Αντρέα Τζιανμπρούνο, δημοσιογράφο που εργάζεται για το τηλεοπτικό κανάλι Mediaset του Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Σε μια ομιλία της το 2019 στη Ρώμη, δήλωσε: «Είμαι η Τζιόρτζια. Είμαι γυναίκα, είμαι μητέρα, είμαι Ιταλίδα, είμαι χριστιανή».
Όπως έχει πει πολλές φορές λατρεύει τα έργα φαντασίας και τα επικά μυθιστορήματα, ιδιαίτερα τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του Τζ.ΡΡ Tόλκιν. Ως ακτιβίστρια νέων με το Ιταλικό Κοινωνικό Κίνημα (MSI), παρακολούθησε το φεστιβάλ Camp Hobbit και τραγούδησε μαζί με το συγκρότημα Compagnia dell’Anello [it], που πήρε το όνομά του από τη Συντροφιά του Δαχτυλιδιού. Αργότερα, ονόμασε το πολιτικό της συνέδριο Atreju, από τον ήρωα του μυθιστορήματος The Neverending Story. «Νομίζω ότι ο Τόλκιν θα μπορούσε να πει καλύτερα από εμάς όλα όσα πιστεύουν οι συντηρητικοί» είχε πει στους New York Times.