Οι εξαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία –μέσω Ουκρανίας– σταμάτησαν την Πρωτοχρονιά, με το 2025 να αρχίζει ιδιαίτερα δύσκολα για καταναλωτές και βιομηχανία στην Ευρώπη.
Οι τιμές του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου αυξήθηκαν την πρώτη ημέρα διαπραγμάτευσης του έτους, καθώς η ευρύτερη περιοχή προετοιμάζεται για χαμηλές χειμερινές θερμοκρασίες χωρίς βασική πηγή ανεφοδιασμού.
Οι τιμές αναφοράς του πρώτου μήνα αυξήθηκαν έως και 4,3%, στα 51 ευρώ / μεγαβατώρα, το υψηλότερο από τον Οκτώβριο του 2023.
Η αναστολή της διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με τις ελλείψεις ενέργειας και το αυξανόμενο κόστος, επηρεάζοντας ιδιαίτερα τις μεσογειακές χώρες.
Η πρόσφατη διακοπή της μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας έχει «πυροδοτήσει» φόβους για ελλείψεις εφοδιασμού και κλιμάκωση των τιμών της ενέργειας, ειδικά σε ευρωπαϊκές χώρες που δεν βρίσκονται σε ξηρά, όπως η Σλοβακία. Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία ανακοίνωσαν την αναστολή την Τετάρτη (01/01), αναγκάζοντας ορισμένα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναζητήσουν ακριβότερες εναλλακτικές λύσεις ενέργειας.
Ο Πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, προειδοποίησε ότι η διακοπή της διαμετακόμισης φυσικού αερίου θα έχει «δραματικές συνέπειες για όλους εμάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά δεν θα βλάψει τη Ρωσία. Αυτή η ενέργεια ακολουθεί την απόφαση της Ουκρανίας να μην ανανεώσει τη συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου του 2019 με τη ρωσική Gazprom, η οποία έληξε την 31η Δεκεμβρίου 2024.
Στις 07:00 π.μ. (05:00 GMT), το Υπουργείο Ενέργειας της Ουκρανίας υπογράμμισε ότι προς όφελος της εθνικής ασφάλειας, η μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της χώρας είχε διακοπεί. Η Gazprom επιβεβαίωσε ότι διέκοψε τις προμήθειες φυσικού αερίου λόγω της λήξης των κρίσιμων συμφωνιών και της άρνησης της Ουκρανίας να τις ανανεώσει.
Σε επιστολή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Φίτσο χαρακτήρισε την απόφαση της Ουκρανίας ως «παράλογη», επισημαίνοντας ότι θα επιδεινώσει τις εντάσεις. Ακόμη, άφησε να εννοηθεί ότι η κυβέρνηση μπορεί να εξετάσει μέτρα όπως η μείωση των προμηθειών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία.
Η Σλοβακία, η οποία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό αέριο, αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Η χώρα εισήγαγε περίπου 3 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω της Ουκρανίας κάθε χρόνο, ικανοποιώντας τα 2/3 της ζήτησης.
Ωστόσο, η Κομισιόν προσπάθησε να καθησυχάσει τα κράτη – μέλη, σημειώνοντας ότι η ευρωπαϊκή υποδομή φυσικού αερίου είναι «αρκετά ευέλικτη» ώστε να διευκολύνει τον εφοδιασμό μη ρωσικού φυσικού αερίου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη μέσω εναλλακτικών οδών, ενισχυμένη από την αυξημένη ικανότητα εισαγωγής υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από το 2022.
Το 2023, περίπου 15 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου μεταφέρθηκαν μέσω της Ουκρανίας στην Ευρώπη, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 5% των αναγκών της ηπείρου. Με τη διακοπή της διέλευσης μέσω της Ουκρανίας, ο αγωγός TurkStream κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα παραμένει η μοναδική οδός για το ρωσικό φυσικό αέριο προς την Ευρώπη.
Η Κομισιόν ανέφερε ότι το μερίδιο της Ρωσίας σε φυσικό αέριο αγωγών στις εισαγωγές της Ένωσης έχει υποχωρήσει από ποσοστό άνω του 40% το 2021, σε περίπου 8% το 2023.
Αν και πολλά ευρωπαϊκά κράτη έχουν μειώσει σημαντικά την εξάρτηση από το ρωσικό αέριο από την έναρξη της εμπόλεμης σύγκρουσης Ρωσίας – Ουκρανίας, χώρες όπως η Σλοβακία, η Ουγγαρία και η Αυστρία παραμένουν εξαρτημένες.
Ο αγωγός TurkStream, με ετήσια δυναμικότητα 31,5 δισ. κυβικών μέτρων, προσφέρει περιορισμένη χωρητικότητα για την κάλυψη της αυξημένης ζήτησης. Για να αντιμετωπισθεί το έλλειμμα, η Ένωση θα πρέπει να βασίζεται περισσότερο στις εισαγωγές LNG, οι οποίες είναι πολύ ακριβότερες.