Πώς από μικροί θηρευτές έγιναν γίγαντες της τροφικής αλυσίδας
Περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια πριν, κατά τη μετάβαση μεταξύ της Τριαδικής και της Ιουρασικής γεωλογικής εποχής, οι δεινόσαυροι άρχισαν να ξεχωρίζουν σημαντικά στα χερσαία οικοσυστήματα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όχι μόνο αυξήθηκαν σε μέγεθος, αλλά κατάφεραν να ξεπεράσουν άλλα ερπετά, καθιστώντας τα μεγαλύτερα ζώα στην επιφάνεια της γης.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα αυτό το συναρπαστικό στάδιο της εξέλιξής τους, μια ομάδα ερευνητών ανέλυσε εκατοντάδες θραύσματα κοπρολιτών, απολιθώματα περιττωμάτων επιστημονικά γνωστά ως βρωμαλίτες. Αυτή η ανάλυση παρείχε βασικές ενδείξεις σχετικά με τα πρώτα στάδια ανάπτυξης των δεινοσαύρων και την αλληλεπίδρασή τους με το περιβάλλον τους.
Ο Joel Vikberg Wernström, εξελικτικός βιολόγος και υποψήφιος διδάκτορας στο Μουσείο του Αρκτικού Πανεπιστημίου της Νορβηγίας στο UiT, ηγήθηκε αυτής της προσπάθειας μαζί με συναδέλφους από πανεπιστήμια της Πολωνίας, της Σουηδίας και της Ουγγαρίας. Όπως εξηγεί, οι βρωμαλίτες προσφέρουν ένα εξαιρετικό παράθυρο στο ποιος έφαγε ποιον κατά τις τελευταίες στιγμές του Τριαδικού και τις πρώτες στιγμές του Ιουρασικού.
Η ερευνητική ομάδα συνέλεξε περισσότερους από 500 βρωμαλίτες κατά τη διάρκεια ετών επιτόπιας έρευνας στην Πολωνία. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν μια προηγμένη τεχνική ακτίνων Χ, για να σαρώσουν το εσωτερικό αυτών των απολιθωμάτων. Οι σαρώσεις κατέστησαν δυνατή τη δημιουργία εξαιρετικά λεπτομερών εικονικών τρισδιάστατων μοντέλων, όπου οι ερευνητές ήταν σε θέση να παρατηρήσουν θραύσματα φυτών και ζωικών υπολειμμάτων που είχαν καταπιεί οι δεινόσαυροι.
Ο Wernström επισημαίνει ότι το επίπεδο διατήρησης αυτών των υπολειμμάτων είναι εκπληκτικό και επιτρέπει μια πολύ πιο ακριβή εικόνα της θέσης των δεινοσαύρων στις τροφικές αλυσίδες της εποχής τους. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή μελέτη των οστών και των σκελετικών υπολειμμάτων, η οποία μπορεί να προσφέρει περιορισμένη εικόνα για τη διατροφή και τις συμπεριφορές, οι βρωμαλίτες αποκαλύπτουν άμεσα τις διατροφικές συνήθειες και τις οικολογικές αλληλεπιδράσεις αυτών των προϊστορικών ζώων.
Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις είναι το πώς οι δεινόσαυροι εξελίχθηκαν σταδιακά στους γίγαντες που κυριαρχούσαν στα οικοσυστήματα. Στις αρχές τους, ήταν μικρά πλάσματα που τρέφονταν με έντομα και ψάρια.
Αργότερα, οι σαρκοφάγοι δεινόσαυροι υπέστησαν μια εξέλιξη που, μεταξύ άλλων, τους επέτρεψε να γίνουν μεγάλα ζώα ικανά να κυνηγούν τους τεράστιους φυτοφάγους δεινόσαυρους με μακριούς λαιμούς και οπλές πουλιών που εμφανίστηκαν όταν άλλαξε η βλάστηση, εξηγεί ο Wernström.
Αυτή η εξέλιξη χαρακτηρίστηκε επίσης από αλλαγές στο περιβάλλον. Καθώς η βλάστηση εξελίχθηκε, εμφανίστηκαν μεγάλοι φυτοφάγοι δεινόσαυροι, όπως δεινόσαυροι με μακρύ λαιμό και ορνιθίσχιοι. Αυτά τα ζώα, με τη σειρά τους, τροφοδότησαν την εξέλιξη μεγαλύτερων, πιο εξειδικευμένων θηρευτών.
Η ανάλυση των βρωμαλιτών όχι μόνο επιβεβαιώνει αυτή την εξέλιξη, αλλά παρέχει επίσης νέες ιδέες για το πώς αυτά τα ζώα προσαρμόστηκαν στις αλλαγές στον βιότοπο και τη διατροφή τους, εδραιώνοντας τον εαυτό τους ως το κυρίαρχο είδος στην ξηρά κατά τη διάρκεια του Ιουρασικού.
Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας δείχνουν ότι η εξέλιξη των δεινοσαύρων δεν ήταν μια γραμμική διαδικασία, αλλά μια σειρά διαδοχικών προσαρμογών σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
Από τους μικρούς θηρευτές μέχρι τους γίγαντες που όλοι γνωρίζουμε, η εξελικτική τους επιτυχία συνδέθηκε με την ικανότητά τους να διαφοροποιούν τη διατροφή τους και να προσαρμόζονται στις νέες περιβαλλοντικές συνθήκες.