Μήπως παραγίνεσαι επικριτική; Μήπως θέλεις να γίνονται όλα όπως εσύ θεωρείς σωστά; Η κριτική είναι χωρίς καμία αμφιβολία η τάση της εποχής. H Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας, Ψυχοθεραπεύτρια – Οικογενειακή Σύμβουλος, γράφει για τον πρωταγωνιστή των ημερών και μας δίνει τα απαραίτητα εργαλεία, ώστε όταν ασκούμε την κριτική μας στον απέναντι να το κάνουμε σωστά.
Ζούμε σε μία κοινωνία που μας εκπαιδεύει στην επίκριση, τη σύγκριση και τον ανταγωνισμό με τους άλλους. Η κριτική πλέον και συνήθως η αρνητική και η κακοπροαίρετη έχει γίνει μέρος της ζωής μας, της διασκέδασής μας αλλά και μέσο επικοινωνίας με τους άλλους. Οι πιο επιτυχημένες εκπομπές στην τηλεόραση είναι αυτές που μας δίνουν πρόσβαση στην «κλειδαρότρυπα» για να δούμε τη ζωή των άλλων, να την επικρίνουμε και να τη σχολιάσουμε.
Είναι πολύ εύκολο να ασκείς κριτική στον «απέναντι» και να μην βλέπεις τις δικές σου δυσκολίες και ανασφάλειες. Η κριτική στους άλλους σε κρατάει ασφαλή και μακριά από τα δικά σου ανικανοποίητα κομμάτια, τις ανασφάλειες και τις επιλογές… Πόσο δύσκολο είναι άραγε να κάνουμε την αυτοκριτική μας και να μην ασχολούμαστε με τις ζωές των άλλων αλλά να εστιάζουμε στη δική μας;
Κάπως έτσι, όπως ενισχύεται η κριτική στο κοινωνικό πλαίσιο, βλέπουμε να μεταφέρεται και στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Είναι πολύ εύκολο να κρίνουμε τον άλλο και να επισημαίνουμε τα λάθη του, ερμηνεύοντας τις συμπεριφορές και τα βιώματά του, από ότι να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά μαζί του και να εκφράσουμε ίσως μία αντίθετη θέση ή άποψη που μπορεί να έχουμε εμείς.
Ασκώντας αρνητική κριτική στον άλλο δημιουργούμε μία ασφαλή ασπίδα γύρω από τον εαυτό μας, γιατί δεν είναι καθόλου εύκολο να κάνει κάποιος αυτοκριτική και να σταθεί στις δικές του ατέλειες και αδυναμίες. Είναι λοιπόν μία διέξοδος για τους δικούς μας φόβους και αδυναμίες. Κριτικάροντας τον άλλο και υποτιμώντας τον, υπερτιμούμε και εξυψώνουμε τον εαυτό μας.
Ωστόσο, όπως σε όλα τα πράγματα στον αντίποδα της αρνητικής κριτικής υπάρχει η εποικοδομητική κριτική, αυτή που περιλαμβάνει ενδιαφέρον, αγάπη, σεβασμό, αποδοχή. Μέσα από μία τέτοιου είδους διαδικασία επιτυγχάνουμε την εποικοδομητική επικοινωνία με τον άλλο που είναι ουσιαστική και ανιδιοτελής.
Πώς θα επιτύχουμε όμως την εποικοδομητική κριτική;
-Ο τρόπος: Είναι εξέχουσας σημασίας το πως μεταφέρω στον άλλο την άποψή μου, τη γνώμη μου. Σημαντικό λοιπόν είναι να μπορούμε να σκεφτούμε πριν μιλήσουμε, ώστε να προτείνουμε και όχι να κρίνουμε.
-Εστιάζουμε στη συμπεριφορά και αποφεύγουμε να θίξουμε το πρόσωπο που έχουμε απέναντί μας. Αυτό βάζει και τον άλλο σε μία θέση να μας ακούσει και όχι να αμυνθεί. Το «εσύ έκανες…, εσύ είσαι…» προετοιμάζει για άμυνα σε επερχόμενη επίθεση.
-Η αποδοχή είναι βασική προϋπόθεση στην καλοπροαίρετη κριτική. Δεν είμαστε όλοι οι άνθρωποι το ίδιο, δεν λειτουργούμε με τον ίδιο τρόπο, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να «συμμορφώσει» τον άλλο με βάση τα δικά του μέτρα και σταθμά.
-Η σύγκριση είναι ένας κακός σύμβουλος. Προσπαθούμε πάντα να κάνουμε τη δική μας αυτοκριτική, να βελτιώσουμε δικά μας κομμάτια και να συμφιλιωθούμε με τους δικούς μας φόβους προκειμένου να μπορούμε αμερόληπτα να επικοινωνήσουμε αυτά που θέλουμε στον άλλο.
-Ο σεβασμός, η διακριτικότητα, το ενδιαφέρον και η ειλικρίνεια και τα όρια βοηθάνε ώστε να εκφραζόμαστε καλύτερα στον άλλον χωρίς να έχουμε την τάση να τον μειώσουμε και να τον κατηγορήσουμε.
-Ο κατάλληλος χρόνος και χώρος, είναι σημαντικές προϋποθέσεις ώστε να ακούσουμε και να ακουστούμε.
ΝΑ ΘΥΜΑΣΑΙ…
Δεν είναι όλα άσπρο μαύρο, η εποικοδομητική κριτική είναι ανιδιοτελής και είναι αυτή που μπορεί να βοηθήσει ώστε να πάει ο άλλος μπροστά και να υπάρχει και μία ποιότητα στη σχέση μας, ενώ η κακοπροαίρετη έχει ιδιοτέλεια και καλύπτει δικές μας ανάγκες με αποτέλεσμα να μην εξελίσσει τη σχέση μας με τον άλλο, αντίθετα την αποδυναμώνει και κατά συνέπεια τη μηδενίζει με το χρόνο.