Ο Ντόναλντ Τραμπ απείλησε να επαναφέρει τον έλεγχο της Διώρυγας του Παναμά στις ΗΠΑ κατηγορώντας τη χώρα ότι χρεώνει υπερβολικά τέλη για τη χρήση του περάσματος. Μιλώντας σε πλήθος υποστηρικτών στην Αριζόνα, ο εκλεγμένος πρόεδρος είπε επίσης ότι δεν θα άφηνε το κανάλι να πέσει σε «λάθος χέρια», προειδοποιώντας για πιθανή κινεζική επιρροή.
Μετά την εκδήλωση, δημοσίευσε στο Truth Social μια εικόνα αμερικανικής σημαίας που κυματίζει πάνω από ένα στενό υδάτινο σώμα, με το σχόλιο: «Καλώς ήρθατε στο κανάλι των Ηνωμένων Πολιτειών!» «Έχει ακούσει κανείς ποτέ για τη Διώρυγα του Παναμά;» είπε στο AmericaFest, μια ετήσια εκδήλωση που διοργανώνεται από την Turning Point, μια συμμαχική συντηρητική ομάδα.
«Επειδή μας διαλύουν στη Διώρυγα του Παναμά όπως μας διαλύουν οπουδήποτε αλλού». Τα σχόλια του Τραμπ ήταν ένα σπάνιο παράδειγμα Αμερικανού ηγέτη που είπε ότι θα μπορούσε να πιέσει ένα κυρίαρχο έθνος να παραδώσει εδάφη. Υπογράμμισαν επίσης μια αναμενόμενη αλλαγή στην αμερικανική διπλωματία υπό τον Τραμπ, ο οποίος ιστορικά δεν απέφευγε να απειλεί συμμάχους και να χρησιμοποιεί πολεμική ρητορική όταν έχει να κάνει με τους ομολόγους του.
«Δόθηκε στον Παναμά και στον λαό του Παναμά, αλλά έχει προβλέψεις», συνέχισε. Το κανάλι ήταν κάποτε ιδιοκτησία των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά παραδόθηκε στον Παναμά πριν από δεκαετίες. «Εάν δεν τηρηθούν οι αρχές, ηθικές και νομικές, αυτής της μεγαλόψυχης χειρονομίας προσφοράς, τότε θα απαιτήσουμε να μας επιστραφεί η Διώρυγα του Παναμά, πλήρως, γρήγορα και χωρίς αμφιβολία», είπε ο Τραμπ.
Σε ηχογραφημένο μήνυμα που κυκλοφόρησε από τον Πρόεδρο του Παναμά Χοσέ Ραούλ Μουλίνο το απόγευμα της Κυριακής, ο ηγέτης του έθνους είπε ότι η ανεξαρτησία του Παναμά είναι αδιαπραγμάτευτη και η Κίνα δεν είχε καμία επιρροή στη διοίκηση της διώρυγας. Υπερασπίστηκε επίσης τα ποσοστά διέλευσης που χρέωνε ο Παναμάς, λέγοντας ότι δεν καθορίστηκαν «από ιδιοτροπία»
Η Κίνα δεν ελέγχει ούτε διαχειρίζεται το κανάλι, αλλά μια θυγατρική της CK Hutchison Holdings με έδρα το Χονγκ Κονγκ διαχειρίζεται εδώ και καιρό δύο λιμάνια που βρίσκονται στις εισόδους του καναλιού στην Καραϊβική και στον Ειρηνικό. «Κάθε τετραγωνικό μέτρο της διώρυγας του Παναμά και της γύρω περιοχής ανήκει στον Παναμά και θα συνεχίσει να ανήκει [στον Παναμά]», είπε ο κ. Mουλίνο στη δήλωσή του, η οποία κυκλοφόρησε στο X. Στη συνέχεια, ο Τραμπ απάντησε στον Μουλίνο με μια άλλη ανάρτηση στο Truth Social: «Θα το δούμε!»
Eντάσεις μεταξύ των δύο χωρών
Δεν είναι ξεκάθαρο πώς ο Τραμπ θα επεδίωκε να ανακτήσει τον έλεγχο του καναλιού σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο εάν αποφάσιζε να κάνει διεκδίκηση για το πέρασμα. Οι ΗΠΑ κατασκεύασαν σε μεγάλο βαθμό το κανάλι και διοικούσαν την περιοχή γύρω από το πέρασμα για δεκαετίες.
Αλλά οι ΗΠΑ και ο Παναμάς υπέγραψαν ένα ζευγάρι συμφωνιών το 1977 που άνοιξαν το δρόμο για την επιστροφή του καναλιού στον πλήρη έλεγχο του Παναμά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέδωσαν τον έλεγχο του περάσματος το 1999 μετά από μια περίοδο κοινής διοίκησης. Οι εντάσεις μεταξύ των ΗΠΑ και του Παναμά για τον έλεγχο του περάσματος αυξάνονταν καθώς προχωρούσε ο 20ός αιώνας.
Πολλοί κατοικοι του Παναμά αμφισβήτησαν την εγκυρότητα της συνθήκης του 1903 που έδωσε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ τα δικαιώματα να κατασκευάσουν και να λειτουργήσουν το κανάλι στη χώρα τους. Το 1964 προκλήθηκε ταραχή σχετικά με το δικαίωμα να φέρει τη σημαία του Παναμά στη ζώνη του Καναλιού, η οποία προκάλεσε σύντομη διακοπή των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Kαι οι δύο πλευρές είδαν την ανάγκη για μια νέα συμφωνία για τον έλεγχο του καναλιού. Το 1975, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ εξέθεσε το σκεπτικό του για μια συνθήκη στον τότε πρόεδρο Τζέραλντ Φορντ. «Εάν αποτύχουν αυτές οι διαπραγματεύσεις [για το κανάλι], θα χτυπηθούμε μέχρι θανάτου σε κάθε διεθνές φόρουμ και θα υπάρξουν ταραχές σε όλη τη Λατινική Αμερική», είπε ο κ. Κίσινγκερ.
Αλλά οι αλλαγές ηγεσίας και η πολιτική αβεβαιότητα σήμαιναν ότι χρειάστηκαν χρόνια για να επικυρωθεί μια νέα συμφωνία. Η πλωτή οδός επιτρέπει τη διέλευση έως και 14.000 πλοίων κάθε χρόνο, αντιπροσωπεύοντας το 2,5% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου. Είναι κρίσιμο για τις αμερικανικές εισαγωγές αυτοκινήτων και εμπορικών αγαθών με πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων από την Ασία, καθώς και για τις αμερικανικές εξαγωγές εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου.