Ο ψυχαναλυτικός θεραπευτής Τρύφων Ζαχαριάδης αναλύει τα βαθύτερα αίτια της ερωτικής ζήλιας και υπογραμμίζει τα προβλήματα που μπορεί να δημιουργήσει στο ζευγάρι .
Αυτή η ακόρεστη περιέργεια για τη ζωή του συντρόφου μας πριν από μας είναι σίγουρα ανάγκη για επιβεβαίωση και ασφάλεια αλλά ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης μπαίνει πιο βαθιά στην ανθρώπινη ψυχολογία:
«Η εμμονή στο παρελθόν του συντρόφου λαμβάνει ένα αρρωστημένο χαρακτήρα που δεν ανταποκρίνεται σε λογική επεξεργασία, αφού οι σχέσεις του συντρόφου έλαβαν χώρα σε χρόνο που δεν έχει συνάφεια μαζί του. Η ζήλια αυτού του είδους συνδέεται στενά με το ναρκισσισμό. Μοιάζει σαν ένας μηχανισμός άμυνας που κατά την φροϋδική σκέψη “εμποδίζει” την παρόρμηση μας προς την απιστία. Τα έντονα ζηλοτυπικά αισθήματα όμως, τα εκδηλώνουν άνθρωποι που δεν είναι ικανοί να αγαπήσουν αλλά διατηρούν μια ισχυρή ανάγκη να αγαπηθούν».
Τις περισσότερες φορές μάλιστα εμείς οι ίδιοι φέρνουμε τα παλιά στην επικαιρότητα κάνοντας λεπτομερείς ερωτήσεις, ακόμα και αν αυτή η διαδικασία αποδεικνύεται άκρως βασανιστική. Πιστεύουμε ότι αν γνωρίζουμε τι και πώς έζησε χθες ο/η σύντροφός μας, αν μάθουμε τον άνθρωπο που αγάπησε τότε ξέρουμε πώς θα ζήσει και θα αγαπήσει αύριο.
Γιατί όμως το παρελθόν επηρεάζει το σήμερα του ζευγαριού; Η παιδική ηλικία και τα σημάδια της αποτελούν τον πυρήνα των συναισθημάτων μας, εξηγεί:
«Η ζήλια αρχίζει από την κούνια του βρέφους. Αν περίτεχνα “τακτοποιήθηκε” στα παιδικά μας χρόνια, είναι πάντα έτοιμη να φανερωθεί, όταν η ζωή – νομίζουμε ή πραγματικά συμβαίνει – τολμά να μας αφαιρέσει ή να μας μοιράσει την αγάπη με την ευρύτερη έννοια της».
Πολλοί άνθρωποι χωρίς να το συνειδητοποιούν θεωρούν ότι καθένας έχει στη ζωή ένα μερίδιο ευτυχισμένων στιγμών και, επομένως, αν ο σύντροφός τους έζησε πολλές από αυτές στο παρελθόν δεν θα του έχουν μείνει παρά ψίχουλα για το μέλλον. Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: το ευτυχισμένο παρελθόν, φέρνει ευτυχισμένο παρόν και μέλλον.
«Η άποψη αυτή για την ευτυχία είναι αντίστοιχη με εκείνη που διατηρούν κάποιοι για την αγάπη. Πιστεύουν ότι είναι πίτα που αν την μοιραστείς μειώνεται η ποσότητα και ποιότητα της. Το ένα από τα δύο συναισθηματικά “υλικά” που πολλαπλασιάζεται όσο το συναλλάσσεις με τους γύρω σου είναι η αγάπη-καλοσύνη. Το άλλο η κακότητα. Ας επιλέξουμε!»,
Τα αποτελέσματα της παράλογης ζήλιας
«Με το που θα βρεθούμε σε έναν καινούριο κύκλο ανθρώπων αρχίζει να μιλάει ακατάπαυστα για τη ζωή του ως ηθοποιού και τα ταξίδια του με τον θίασο, λες και ό,τι ζούμε σήμερα δεν έχει κανένα ενδιαφέρον».
Είναι αλήθεια ότι η ζήλια είναι ένα παιχνίδι με δύο παίκτες. Όταν ο ένας δοξάζει το παρελθόν του, ο άλλος ζηλεύει ακόμα και αν δεν είναι στη φύση του.
«Πίσω από αυτόν τον ζηλοτυπικό συναισθηματικό ανταγωνισμό κρύβεται η “σύγκριση” με τον όποιον άλλο. Υπερέχουμε ή υστερούμε ώστε να διατηρήσουμε το προβάδισμα στο να είμαστε οι καλύτεροι, οι ικανότεροι, οι εξυπνότεροι, οι περισσότερο ερωτεύσιμοι, για να αγαπηθούμε ολοκληρωτικά εμείς και όχι ο άλλος. Οι άνθρωποι συγκρίνουν τον εαυτό τους και αποκτούν τη σιγουριά πώς όλες οι συναλλαγές τους αποσκοπούν σε ένα παιχνίδι υπεροχής του Ενός», εξηγεί ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης.
«Πιθανότατα να θεωρεί πώς αυτά που ζει σήμερα με τον/ την σύντροφό του υπολείπονται αυτών που θα επιθυμούσε και επιδίδεται σε μία επίδειξη “ένδοξων” στιγμών του παρελθόντος για να τονώσει την αυτοεκτίμησή του αλλά και την άποψη των άλλων για κείνον. Στην πραγματικότητα είναι μια κεκαλυμμένη ανασφάλεια και αρνητική εκτίμηση της ζωής αναφορικά με το παρόν, εκφρασμένες με τρόπο βαθιά εγωιστικό», συμπληρώνει ο ψυχολόγος.
Η ζήλια συχνά προδίδει το παιδί μέσα μας που ψάχνει μια ευκαιρία για να βγει. Μερικοί άνθρωποι χωρίς να το συνειδητοποιούν ξύνουν παλιές πληγές με έναν τρόπο αρκετά μαζοχιστικό για να ενεργοποιήσουν ξανά τις αντιζηλίες της παιδικής ηλικίας.
«Σύμφωνα με την ψυχαναλυτική άποψη η ζήλια μας, πηγάζει από τα οιδιπόδεια αισθήματα του παιδιού. Συγκεκριμένα παραπέμπει στα αρχικά αισθήματα προτίμησης προς το γονιό του αντίθετου φύλου δημιουργώντας προϋποθέσεις εμφάνισης ζήλιας για το γονιό του ίδιου φύλου. Επίσης η ζήλια κατασκευάζεται όταν το παιδί αισθάνεται ότι κινδυνεύει το προνόμιο να ανήκει η μητέρα του μονάχα σ’ αυτό» .
Εδώ λοιπόν κρύβονται οι ρίζες του “προβλήματος” εκείνου που αμφισβητεί διαρκώς τη θέση του, που δε θεωρεί τον εαυτό του ικανό να αγαπηθεί, σε βαθμό που συστηματικά φοβάται ότι δεν αγαπιέται, πεπεισμένος πώς ο σύντροφός τους ό,τι κι αν γίνει θα προτιμάει πάντα την παλιά του ζωή. Μπροστά σε μία τόσο χαμηλή αυτοεκτίμηση, κανένας σύντροφος στον κόσμο δεν είναι αρκετά καθησυχαστικός. Μόνον η δουλειά με τον εαυτό μας μπορεί να μας βοηθήσει.
«Ο στόχος αρχικά χρειάζεται να σχετιστεί με το καθρέφτισμα της νοσηρής συμπεριφοράς. Όταν αυτή γίνει συνειδητή δοκιμάζουμε διορθωτικές κινήσεις σ’ αυτήν την ίδια τη συμπεριφορά», προτείνει ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης και καταλήγει «εκείνο πάντως που χρειάζεται να καταλάβουμε είναι ότι η ζήλια για το παρελθόν του συντρόφου βάζει ανάμεσα στο ζευγάρι το Τρίτο Πρόσωπο. Ας αναρωτηθούμε γιατί».