Όπως η ζωγραφική και η γλυπτική του Σαλβαντόρ Νταλί, έτσι και τα κοσμήματα του καλλιτέχνη είναι μία αντανάκλαση του εκκεντρικού και φιλόδοξου δημιουργού τους.
O ίδιος όμως είχε προειδοποιήσει κάποτε τους θεατές να μη δουν μόνο την παιχνιδιάρική τους διάθεση.
Το μοντέλο Madelle Hegeler φορά το «χρυσό χέρι», το «μαργαριταρένιο στόμα», το «Eye of Time» ως μονόκλ και ένα δακτυλίδι. Bettmann/Contributor
«Τα Νταλινικά (Dalínian) κοσμήματα είναι απολύτως σοβαρά. Χαίρομαι που οι άνθρωποι χαμογελούν όταν αντικρίζουν τα σκουλαρίκια-τηλέφωνα. Ένα χαμόγελο είναι πάντα ευχάριστο. Αλλά αυτά τα κοσμήματα, όπως και όλα μου τα κοσμήματα, είναι σοβαρά. Αναπαριστούν το αυτί: σύμβολο αρμονίας και ενότητας. Υπαινίσσονται την ταχύτητα των νέων μέσων επικοινωνίας, την ελπίδα και τον κίνδυνο μίας στιγμιαίας αλλαγής στη σκέψη».
Ο Καταλανός καλλιτέχνης ήταν μία ηγετική φιγούρα του σουρεαλιστικού κινήματος, ωστόσο το έργο του είχε εκδιωχθεί από τη σκηνή του είδους μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’40. 13.1.2018
Ο Νταλί ξεκίνησε να βλέπει τον εαυτό του περισσότερο ως έναν «διεπιστημονικό» καλλιτέχνη, όπως ήταν και οι Ιταλοί αναγεννησιακοί δάσκαλοι που θαύμαζε.
«Ως ιππότης μίας νέας Αναγέννησης, έτσι κι εγώ αρνούμαι να περιοριστώ. Η τέχνη μου συμπεριλαμβάνει φυσική, μαθηματικά, αρχιτεκτονική, πυρηνική φυσική –την ψυχο-πυρηνική, την μυστικο-πυρηνική– και κοσμήματα, όχι μόνο μπογιά» είχε σημειώσει ο Νταλί σε έναν κατάλογο για τα κοσμήματά του το 1959.
Ανεξάρτητα από το μέσο, ο Νταλί συνέχισε να επανευφευρίσκει θέματα όπως η καρδιά, ο σταυρός, το στέμμα, η Παναγία και η γυναικεία μορφή, καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας του.
Ο Νταλί σκιτσάρει το μοντέλο Royal Wittaker καθώς εκείνη φοράει το κολιέ «Tree of Life» καθισμένη μπροστά σε μια τοιχογραφία του καλλιτέχνη που ζωγράφισε για το διαμέρισμα της Helena Rubinstein στη Νέα Υόρκη. Bettmann/Contributor
Οι ιδέες της μεταμόρφωσης και της κοσμολογίας, τόσο στη φύση όσο και στη θρησκεία, είναι επίσης κάποια από τα θέματα του Νταλί, συχνά θαμμένα μέσα στα βαθύτερα νοήματα του έργου του.
«Ανθρωπομορφικά θέματα εμφανίζονται και επανεμφανίζονται στα κοσμήματά μου. Βλέπω την ανθρώπινη μορφή σε δέντρα, φύλλα, ζώα, βλέπω ζωικά και φυτικά χαρακτηριστικά στους ανθρώπους» είχε δηλώσει ο καλλιτέχνης.
«Η τέχνη μου –σε ζωγραφική, διαμάντια, ρουμπίνια, μαργαριτάρια, σμαράγδια, χρυσό, χρυσόλιθο– επιδεικνύει το πώς συμβαίνει η μεταμόρφωση: τα ανθρώπινα όντα δημιουργούν και αλλάζουν. Όταν κοιμούνται, αλλάζουν εντελώς – σε λουλούδια, φυτά, δέντρα. Η νέα μεταμόρφωση θα γίνει στον Παράδεισο. Το σώμα γίνεται και πάλι ολόκληρο και αγγίζει την τελειότητα».
Ο Νταλί δημιούργησε περίπου 40 κοσμήματα από το 1941 έως το 1970. Αν και ασχολήθηκε σε μεγάλο βαθμό με όλα τα στάδια της παραγωγής των σχεδίων του, ο Αργεντινός χρυσοχόος Carlos Alemany ήταν αυτός που έφερε ζωή στα διακοσμημένα με πετράδια οράματα του Νταλί.
Στο εργαστήρι του στη Νέα Υόρκη, με έδρα το ξενοδοχείο St. Regis, ο Alemany τον βοηθούσε να δημιουργήσει απίστευτα κοσμήματα, πολλά από τα οποία ήταν μοναδικά.
Το «Eye of Time» πουλήθηκε από τον οίκο Sotheby’s τον Μάιο του 2014 στο εντυπωσιακό ποσό των 1.055.000 δολαρίων.
Ο Νταλί διάλεγε λίθους με βάση το χρώμα και τους συμβολικούς τους συσχετισμούς, αλλά τόσο ο ίδιος όσο και ο Alemany συμφώνησαν ότι ο σχεδιασμός και η κατασκευή του κάθε κομματιού αποτελούσαν προτεραιότητα. Η λεπτομερής δεξιοτεχνία και η μοναδική φαντασία τους είναι αυτά που κάνουν τα κοσμήματα του Νταλί τόσο ιδιοφυή.
Το 1949, ο τραπεζίτης και φιλάνθρωπος Cummins Catherwood από τη Φιλαδέλφεια και η γυναίκα του Ellengowen, και οι δύο υποστηρικτές και μετέπειτα φίλοι του Νταλί, αγόρασαν 22 κομμάτια από τη συλλογή κοσμημάτων, απευθείας από τον καλλιτέχνη.
Τον Μάιο του 2017, ο οίκος Sotheby’s πούλησε τη θρυλική καρφίτσα «Eye of Time» από τη συλλογή αυτής της οικογένειας. Ήταν ένα από τα τέσσερα γνωστότερα κομμάτια της ομώνυμης συλλογής, μαζί με ένα «Eye of Time» που πουλήθηκε από τον Sotheby’s τον Μάιο του 2014 στο εντυπωσιακό ποσό των 1.055.000 δολαρίων.
Εκείνο το «Eye of Time» ανήκε πριν στη συλλογή του The Owen Cheatham Foundation που αγόρασε τα κοσμήματα από τους Catherwood το 1958.
Η συλλογή εκτέθηκε για τη συγκέντρωση χρημάτων για διάφορους πολιτισμικούς και φιλανθρωπικούς σκοπούς στο Virginia Museum of Fine Arts στο Ρίτσμοντ αλλά και στο Dalí Theatre-Museum, της πόλης Φιγέρες, όπου και γεννήθηκε ο καλλιτέχνης.
Το 1981 αποκτήθηκε από έναν Σαουδάραβα πολυεκατομμυριούχο ενώ ακολούθησαν τρεις ιαπωνικοί φορείς, πριν τελικά αγοραστεί από το Dalí Foundation το 1999, υπό την επίβλεψη και τις συμβουλές της Associació Espanyola de Gemmologia.
Ένα μηχανικό λουλούδι με πέταλα που ανοίγουν και κλείνουν ή μια καρφίτσα από ρουμπίνι σε σχήμα καρδιάς που πάλλεται σταθερά, τα κοσμήματα του Νταλί αποτελούν χωρίς αμφιβολία μία κατηγορία από μόνα τους.
H σχεδιάστρια Paloma Picasso, κόρη του Pablo Picasso, συνομιλεί με τον Νταλί καθώς παρευρίσκονται στην έκθεση κοσμημάτων του στην Βαρκελώνη τον Μάιο του 1974. Φωτο: Central Press/Hulton Archive/Getty Images.
Ο Νταλί σε χαρακτηριστική πόζα από εγκαίνια έκθεσης κοσμημάτων του.
Απόκομμα από το περιοδικό Sunday Mirror Magazine, τεύχος 13 Νοεμβρίου 1949. Hirshhorn Museum and Sculpture Gallery Library/Smithsonian Libraries
