Η Συρία «αλλάζει» ολόκληρο τον γεωπολιτικό χάρτη της Μεσογείου: Οι Ρώσοι φεύγουν από την Ταρτούς

Τα πλοία του ρωσικού πολεμικού ναυτικού φαίνεται να έχουν εγκαταλείψει προσωρινά τη βάση της Ταρτούς στη Συρία, όπως αποτυπώνεται σε δορυφορικές εικόνες, την ώρα που είναι αβέβαιο το μέλλον της Μόσχας στη χώρα μετά την πτώση του Μπασάρ αλ Άσαντ.

Οι εικόνες που τραβήχτηκαν από το Maxar στις 10 Δεκεμβρίου δείχνουν ότι ορισμένα πλοία έχουν εγκαταλείψει τη ναυτική βάση Ταρτούς από την Κυριακή και βρίσκονται προς το παρόν στη Μεσόγειο Θάλασσα. Όμως, άλλες φωτογραφίες που τραβήχτηκαν την ίδια ημέρα δείχνουν δραστηριότητα στην κύρια αεροπορική βάση της Ρωσίας στη Συρία, το Hmeimim, με τα αεριωθούμενα αεροσκάφη να είναι ευδιάκριτα στην άσφαλτο.

Τη Δευτέρα, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η Μόσχα θα ξεκινήσει συνομιλίες με τις «εισερχόμενες» αρχές για τη μελλοντική στρατιωτική παρουσία της Ρωσίας.

«Τώρα γίνεται ό,τι είναι δυνατό για να έρθουμε σε επαφή με όσους εμπλέκονται στη διασφάλιση της ασφάλειας και, φυσικά, ο στρατός μας λαμβάνει επίσης όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις», είπε σε δημοσιογράφους στη Μόσχα. Συμπλήρωσε πως «γνωρίζετε ότι, φυσικά, διατηρούμε επαφές με αυτούς που ελέγχουν την κατάσταση στη Συρία τώρα. Αυτό είναι απαραίτητο γιατί έχουμε τις βάσεις μας εκεί και την πρεσβεία μας. Πρόκειται για ζήτημα υψίστης σημασίας καθώς θέλουμε να διασφαλίσουμε τις εγκαταστάσεις μας».

Οι νέες δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι η Μόσχα έχει φέρει, τουλάχιστον προσωρινά, τα πλοία της έξω από το λιμάνι, με δύο φρεγάτες κατευθυνόμενων πυραύλων αγκυροβολημένες περίπου 13 χιλιόμετρα από τη συριακή ακτή. Αυτή τη στιγμή, δεν είναι σαφές πού βρίσκεται το υπόλοιπο του στόλου, που απεικονίζεται σε προηγούμενες εικόνες.

Δεν είναι επίσης σαφές εάν η αποχώρησή τους αποτελεί μέρος μιας οριστικής αποχώρησης από την περιοχή Ταρτούς. Τις τελευταίες εβδομάδες, δορυφορικές εικόνες έχουν δείξει επανειλημμένα σκάφη του πολεμικού ναυτικού να πηγαινοέρχονται από το λιμάνι…

Γιατί η ναυτική βάση Ταρτούς συνιστά «μήλον της έριδος»

H ναυτική βάση Ταρτούς, αναμένεται να αποτελέσει πλέον «μήλον της έριδος» για τους ισχυρούς που θα εμφανιστούν ως… αντιδιοτελείς σωτήρες της Συρίας.

Η ρωσική ναυτική εγκατάσταση στην Ταρτούς είναι μισθωμένη στρατιωτική εγκατάσταση του ρωσικού πολεμικού ναυτικού που βρίσκεται στο λιμάνι της πόλης Ταρτούς της Συρίας.

Σύμφωνα, όμως, με τον ειδικό αναλυτή Μάικλ Ρούμπιν, η Αμερική πρέπει να συνάψει συμφωνία προκειμένου να πάρει εκείνη υπό τον έλεγχό της τη ρωσική ναυτική βάση Ταρτούς στη Συρία.

O Μάικλ Ρούμπιν είναι πρώην αξιωματούχος του αμερικανικού Πενταγώνου, συγγραφέας, αναλυτής, ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής.

Όπως εξηγεί ο Ρούμπιν, «η 53χρονη διακυβέρνηση της οικογένειας Άσαντ έχει τελειώσει. Ο Άσαντ έχει τραπεί σε φυγή, με τα ρωσικά μέσα ενημέρωσης να αναφέρουν ότι βρίσκεται στη Μόσχα μαζί με την οικογένειά του. Είναι το τέλος μιας εποχής όχι μόνο για τους Άσαντ, αλλά και για τους Αλαουίτες της Συρίας, τη μειονοτική σιιτική παραφυάδα από την οποία καταγόταν»

Πώς συνδυάζεται αυτό με την Ταρτούς;

«Οι περισσότεροι Σύροι Αλαουίτες ζουν στη Λατάκια, την περιοχή της Συρίας κατά μήκος της ακτής της Μεσογείου βόρεια του Λιβάνου και νότια του κατεχόμενου από την Τουρκία Χατάι (Ισκερντερούμε). Η Λαττάκεια είναι, όχι τυχαία, η έδρα της ναυτικής βάσης της Ρωσίας στην Ταρτούς. Ενώ ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν λέει ότι τα ρωσικά πλοία εξακολουθούν να βρίσκονται στην Ταρτούς, αναφορές από τη Συρία υποδηλώνουν ότι οι Ρώσοι που σταθμεύουν εκεί φεύγουν, και όχι απαραίτητα με τάξη, καθώς η επιστροφή στη Ρωσία πιθανότατα σημαίνει άμεση ανακατεύθυνση στο ουκρανικό μέτωπο», υποστηρίζει ο Μάικλ Ρούμπιν.

Σύμφωνα με τον Αμερικανό αναλυτή, οι ρεαλιστές όπως ο Τραμπ πιστεύουν ότι δεν υπάρχουν μόνιμοι φίλοι ή εχθροί, παρά μόνο αμοιβαία συμφέροντα και η αναταραχή στη Συρία έχει ανακατέψει τα συμφέροντα. «Το κύριο συμφέρον των Αλαουιτών για την επιβίωση δεν είναι ο «Άξονας της Αντίστασης» του Ιράν ή το να παίξουν πληρεξούσιοι του Πούτιν. Ο Τραμπ θα πρέπει να προσφέρει μια συμφωνία: Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστήριζαν την αυτονομία των Αλαουιτών στη Λατάκεια με αντικατοπτρισμό την αυτονομία των Κούρδων στη βορειοανατολική Συρία. Το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ θα ήταν πρόθυμο να υπερασπιστεί τους Αλαουίτες με αεροπορική δύναμη εάν οι συριακές σουνιτικές δυνάμεις επιδιώξουν να πιέσουν στην περιοχή. Σε αντάλλαγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καταλάμβαναν τη ρωσική ναυτική βάση στην Ταρτούς», προτείνει ο Ρούμπιν.

Όπως εξηγεί κάτι τέτοιο θα πετύχαινε «με έναν σμπάρο δυο τρυγόνια». «Πρώτον, χωρίς βάση στην Ανατολική Μεσόγειο, το ρωσικό Πολεμικό Ναυτικό δεν θα μπορούσε πια εύκολα να περιφέρεται και θα παρέμενε στη Μαύρη Θάλασσα. Δεύτερον, καθώς η Ανατολική Μεσόγειος αποκτά στρατηγική σημασία, μια βάση με το κλειδί στο χέρι θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό που απαιτούν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να συμπληρώσουν τη μόνιμη παρουσία τους στον κόλπο της Σούδας και στην Αλεξανδρούπολη της Ελλάδας. Ειλικρινά, μια μόνιμη παρουσία του Ναυτικού των ΗΠΑ στην Ταρτούς θα βοηθούσε επίσης στον περιορισμό μιας ολοένα και πιο αλυτρωτικής και αποσταθεροποιητικής Τουρκίας», ερμηνεύει ο Ρούμπιν.

Πόσο εφικτό είναι να πάρουν τη βάση οι Αμερικανοί από τους Ρώσους;

Ωραία τα σενάρια, αλλά πόσο εφικτό είναι να πάρουν οι Αμερικανοί μια ναυτική βάση από τους Ρώσους; Ο Ρούμπιν ισχυρίζεται ότι η ιδέα της ανάληψης μιας ρωσικής βάσης δεν είναι τραβηγμένη και φέρνει το παράδειγμα της Μπέρμπερα, του λιμανιού της Σομαλιλάνδης, που αποτελεί νευραλγική θέση στο Κέρας της Αφρικής.

«Το 1962, η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε συμφωνία με τη Σομαλία για την αναβάθμιση και την ανακαίνιση του λιμανιού της Μπέρμπερα. Προτού οι Σοβιετικοί αποκτήσουν το Άντεν το 1967, η Μπέρμπερα είχε γίνει μια σημαντική σοβιετική ναυτική βάση που υποστήριζε τις σοβιετικές επιχειρήσεις στην Ερυθρά Θάλασσα και στον Ινδικό Ωκεανό. Όταν, κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ογκαντέν το 1977-78, η Σομαλία άλλαξε πλευρά στον Ψυχρό Πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέλαβαν την Μπέρμπερα. Έγινε βάση επιχειρήσεων για τις Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ, λιμάνι για τα αμερικανικά πλοία και το κοντινό αεροδρόμιο έγινε διάδρομος προσγείωσης έκτακτης ανάγκης για το πρόγραμμα διαστημικών λεωφορείων της NASA», τονίζει ο Ρούμπιν.

Ο Αμερικανός αναλυτής κλείνοντας σημειώνει ότι η μίσθωση της Ταρτούς θα μπορούσε να είναι εξίσου σημαντική από πλευράς στρατηγικής και έχει μικρό κόστος.

Έλληνας αναλυτής εξηγεί το ελληνικό ενδιαφέρον

Πολύ ενδιαφέρουσα μετά από όλα αυτά είναι και η άποψη του ειδικού αμυντικού αναλυτή κ. Δημήτρη Τσαϊλά, Ναυάρχου ε.α*, ο οποίος αποτυπώνει τα στρατηγικά κέρδη από τη διεκδίκηση της ναυτικής βάσης Ταρτούς, και στέκεται και στην ελληνική εμπλοκή.

«Μια βαθιά ρεαλιστική προοπτική για τις διεθνείς σχέσεις, δίνοντας προτεραιότητα στα στρατηγικά συμφέροντα και τη δυναμική εξουσίας έναντι ιδεολογικών ή ηθικών εκτιμήσεων είναι η διεκδίκηση της ναυτικής βάσης της Ταρτούς από τους συμμάχους. Εκτιμώ ότι προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να κινηθεί η Ελληνική Κυβέρνηση.
Αυτή η κίνηση θα άλλαζε τη στρατηγική για την Ανατολική Μεσόγειο. Η συμπλήρωση της παρουσίας των ΗΠΑ στον κόλπο της Σούδας και την Αλεξανδρούπολη με μια βάση στην Ταρτούς θα ενίσχυε τη θέση μας σε μια ολοένα και πιο αμφισβητούμενη περιοχή. Αυτό θα ενίσχυε επίσης τη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ και θα βοηθούσε στον περιορισμό των φιλοδοξιών της Τουρκίας, οι οποίες έχουν αποσταθεροποιήσει τις σχέσεις με τους συμμάχους μέσω κινήσεων στην Κύπρο, το Αιγαίο και τη Λιβύη», εξηγεί ο κ. Τσαϊλάς.

«Το ρωσικό ναυτικό χωρίς πρόσβαση στην Ταρτούς θα αντιμετώπιζε υλικοτεχνικές προκλήσεις όταν θα επιχειρεί στη Μεσόγειο, μεταφέροντας τις επιχειρήσεις του στη Μαύρη Θάλασσα, όπου είναι πιο ευάλωτο στις ουκρανικές και ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις. Ενώ μια αμερικανική ναυτική παρουσία στην Ταρτούς θα παρείχε ένα πολύτιμο αντίβαρο στις ρωσικές και τουρκικές φιλοδοξίες στην περιοχή, ενισχύοντας την αμερικανική επιρροή σε κρίσιμες θαλάσσιες διαδρομές και ενεργειακούς διαδρόμους», σημειώνει ευθυγραμμιζόμενος και με την ανάλυση Ρούμπιν.

Το συμπέρασμα

«Αυτή η πρόταση προσφέρει σημαντικά στρατηγικά πλεονεκτήματα για τις Ηνωμένες Πολιτείες και όσους τους συνδράμουν, αλλά συνοδεύεται από υψηλούς κινδύνους και πιθανότητες για ακούσιες συνέπειες. Θα απαιτούσε μια διαφοροποιημένη προσέγγιση, εξισορροπώντας προσεκτικά τις τοπικές, περιφερειακές και παγκόσμιες δυναμικές. Μια ρεαλιστική στρατηγική πρέπει να περιλαμβάνει, στενό συντονισμό με τους συμμάχους του ΝΑΤΟ για τη διαχείριση της αντίδρασης της Τουρκίας και τη διασφάλιση συλλογικής υποστήριξης.

Σαφέστατα μια τέτοια πρόταση αντικατοπτρίζει την πολυπλοκότητα της ρεαλπολιτικής σε έναν πολυπολικό κόσμο, όπου τα συμφέροντα συχνά υπερτερούν της πίστης. Η επιτυχία θα εξαρτηθεί από την επιδέξια διπλωματία, τις αξιόπιστες δεσμεύσεις και την προθυμία να διαχειριστούμε τις επακόλουθες γεωπολιτικές συνέπειες», καταλήγει.

*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI). Συγγραφέας του βιβλίου «Ο Σύγχρονος Πόλεμος» Προκλήσεις για την Ελληνική Ασφάλεια. Εκδόσεις Ινφογνώμων.