Η μάχη του Μιάβα που δόθηκε στο διάστημα 1-3 Σεπτεμβρίου 1939, θα μπορούσε να έχει αλλάξει την πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στην εν λόγω μάχη συγκρούστηκε η πολωνική Στρατιά του Μοντλίν με δυνάμεις της γερμανικής 3ης Στρατιάς.
Ο όρος στρατιά πάντως είναι μάλλον αδόκιμος για να περιγράψει τις πολωνικές δυνάμεις που έλαβαν μέρος καθώς η πραγματική δύναμη ήταν αυτή σώματος στρατού. Η Στρατιά του Μοντλίν ήταν μια από τις επτά που η πολωνική ανωτάτη διοίκηση είχε αναπτύξει γραμμικά κατά μήκος του συνόλου σχεδόν του πολωνικού εθνικού εδάφους.
Αναδιάταξη
Η πολωνική διοίκηση αποφάσισε πως η Στρατιά του Μοντλίν, που αρχικά προβλεπόταν να αμυνθεί στην τοποθεσία του Μοντλίν, έπρεπε να αμυνθεί τώρα, σε πιο προωθημένες θέσεις στην τοποθεσία του Μιάβα, κοντά στα γερμανικά σύνορα, τηρώντας τον σύνδεσμο με το συγκρότημα Νάρεφ, ανατολικά.
Ο διοικητής της πολωνικής στρατιάς, ταξίαρχος Εμίλ Κρούκοβιτς – Πρεντρμίρσκι, πρότεινε τη δημιουργία μιας πρόχειρης αμυντικής γραμμής βόρεια του Μλάβα αναπτύσσοντας στις νέες θέσεις την 20η ΜΠ. Το αίτημά του εγκρίθηκε αλλά το ημερολόγιο έγραφε 3 Ιουλίου 1939.
Η γραμμή των χαρακωμάτων, των σκυρόδετων έργων και των αντιαρματικών τάφρων θα κατασκευάζονταν κατά μήκος του ποταμού Μιάβα βόρεια της ομώνυμης πόλης. Στο κέντρο της τοποθεσίας τα έλη του Νιέμιε δεν επέτρεπαν τη διέλευση μηχανοκίνητων τμημάτων. Τα έλη χώριζαν την τοποθεσία στα δύο. Δυτικά η τοποθεσία θα ενισχυόταν με 68 σκυρόδετα έργα και ανατολικά με 25.
Η κατασκευή του δυτικού τμήματος της αμυντικής γραμμής ξεκίνησε στις 14 Ιουλίου και εκτελέστηκε από άνδρες της 20ης ΜΠ υπό την επίβλεψη του μεραρχιακού τάγματος Μηχανικού. Η κατασκευή στο ανατολικό τμήμα ξεκίνησε στις 12 Αυγούστου. Στο έργο συμμετείχαν εθελοντικά και πολίτες. Παρόλα αυτά όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν την 14η Σεπτεμβρίου σημαντικό μέρος της δεν είχε ολοκληρωθεί.
Οι Γερμανοί εισβάλουν
Το μεσημέρι της 1η Σεπτεμβρίου τμήματα του γερμανικού Ι Σώματος Στρατού (ΣΣ), υπό τον στρατηγό Πέτσελ, επιτέθηκαν στην πολωνική 20η ΜΠ. Το γερμανικό Ι ΣΣ διέθετε την Μεραρχία Πάντσερ Κεμπφ (7ο Σύνταγμα Πάντσερ, μηχανοκίνητο σύνταγμα Grossdeutschland), την 11η και την 61η ΜΠ. Παρά την γερμανική καταλυτική υπεροχή σε αριθμούς, σε άρματα και την παρεχόμενη στενή αεροπορική υποστήριξη, οι Πολωνοί αντιστάθηκαν εξαιρετικά καταστρέφοντας πολλά γερμανικά άρματα.
Ο διοικητής της γερμανικής 3ης Στρατιάς, στρατηγός φον Κίχλερ, εκνευρισμένος, διέταξε επανάληψη των επιθέσεων. Όμως κάθε φορά το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο. Οι Πολωνοί πολεμούσαν υπέροχα θερίζοντας τους αντιπάλους τους.
Οι Γερμανοί υποχώρησαν ταπεινωμένοι. Το επόμενο απόγευμα όμως επανήλθαν εξαπολύοντας σφοδρά πυρά πυροβολικού κατά του πολωνικού δεξιού πλευρού. Ακολούθησε μαζική γερμανική επίθεση. Η πολωνική άμυνα άρχισε να κλονίζεται. Το πολωνικό 79ο Σύνταγμα Πεζικού (ΣΠ) εξαπέλυσε άμεση αντεπίθεση, αλλά δεν κατάφερε να σταματήσει τους Γερμανούς.
Έτσι ο Κρούκοβιτς – Πρεντρμίρσκι κάλεσε την 8η ΜΠ την οποία τηρούσε έως τότε σε εφεδρεία, να στηρίξει το δεξιό του πλευρό. Επίσης η η ΤΙ της Μαζόβια κινήθηκε προς ανατολικά επεκτείνοντας το πολωνικό πλευρό. Ο Πολωνός διοικητής διέταξε την 8η ΜΠ του να αντεπιτεθεί.
Η 8η ΜΠ πράγματι επιτέθηκε αλλά βρέθηκε ενώπιον ισχυρών γερμανικών δυνάμεων και σφυροκοπούμενη παράλληλα από τα γερμανικά αεροσκάφη που δρούσαν ανενόχλητα, απέτυχε. Από τις δυνάμεις της το 13ο και το 32ο ΣΠ της υπέστησαν μεγάλη φθορά. Μόνο το 21ο ΣΠ υποχώρησε με τάξη προς το Μοντλίν.
Στον τομέα της πολωνικής 20ης ΜΠ όμως οι Γερμανοί και πάλι απέτυχαν παταγωδώς. Μόνο με την χρησιμοποίηση Πολωνών πολιτών ως ανθρώπινες ασπίδες, μια αισχρή τακτική, κατάφεραν οι Γερμανοί να διασπάσουν τμήμα της πολωνικής τοποθεσίας ανατολικά.
Παρόλα αυτά και πάλι η ακατάβλητη 20η ΜΠ τους σταμάτησε. Τελικά η ηρωική πολωνική μεραρχία υπερφαλαγγίστηκε από δυτικά. Το 79ο ΣΠ της υποχρεώθηκε να υποχωρήσει μόνο αφού δέχτηκε την επίθεση του γερμανικού ΣΣ «Βόρντινγκ» (1η, 12η, 217η ΜΠ).
Ύστερα από αυτό ο Κρούκοβιτς – Πρεντρμίρσκι δεν είχε άλλη επιλογή από το να διατάξει υποχώρηση. Οι απώλειες των Γερμανών στην τριήμερη μάχη ήταν ιδιαιτέρως σοβαρές ξεπερνώντας τους 5.800 νεκρούς, τραυματίες και εξαφανισθέντες. Επίσης έχασαν 72 άρματα μάχης. Οι Πολωνοί είχαν 1.200 νεκρούς και 1.500 τραυματίες.
Αποτέλεσμα της ηρωικής αντίστασης των Πολωνών στην τοποθεσία του Μιάβα ήταν οι Γερμανοί να καθυστερήσουν δραματικά την προέλασή τους προς τη Βαρσοβία από τον Βορρά. Οι Πολωνοί πάντως δοκιμάστηκαν ιδιαίτερα κατά την υποχώρηση από τη γερμανική αεροπορία. Θα είχε πραγματικά ενδιαφέρον να εξεταστεί τι θα είχε συμβεί αν ο Κρούκοβιτς – Πρεντρμίρσκι είχε στη διάθεσή του τουλάχιστον άλλες δύο μεραρχίες πεζικού. Πιθανότατα η βόρεια ηλάγρα των Γερμανών να είχε ακινητοποιηθεί, ή τουλάχιστον να είχε καθυστερήσει.
Με τον τρόπο αυτό και η πολωνική Στρατιά της Πομερανίας θα μπορούσε να διασωθεί. Η στρατιά αυτή επλήγη από την γερμανική 4η Στρατιά, από δυτικά, και από την γερμανική 3η Στρατιά, ανατολικά. Αν η Στρατιά του Μοντλίν όμως δεν έχανε την τοποθεσία του Μιάβα η γερμανική 3η Στρατιά δεν θα μπορούσε, τόσο εύκολα τουλάχιστον, να ασχοληθεί με την πολωνική Στρατιά της Πομερανίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα υπολείμματα της Στρατιάς της Πομερανίας και η άθικτη σχεδόν πολωνική Στρατιά του Πόζναν, πολέμησαν άγρια τους Γερμανούς στη μάχη του ποταμού Μπζούρα, απειλώντας να ανατρέψουν τα γερμανικά σχέδια.