Μία σημαντική δημοσίευση για την Κρήτη και όχι μόνο έγινε πριν από λίγο καιρό και συγκεκριμένα στις 18 Νοεμβρίου στο Nordic Journal of Botany που αφορά σε ένα νέο είδος που ανακάλυψαν επιστήμονες στο νησί της Άγριας Γραμβούσας.
Το φυτό ονομάζεται Ornithogalum christiniae. Το φυτό ανήκει στο γένος των ορνιθόγαλων ενώ το δεύτερο μέρος της ονομασίας αποτελεί φόρο τιμής προς την Χριστίνη Φουρναράκη, βιολόγο στο Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ).
Την δημοσίευση συνυπογράφουν οι Ζαχαρίας Κυπριωτάκης, ομότιμος καθηγητής στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Τζανουδάκης, ομότιμος καθηγητής από το Πανεπιστήμιο Πατρών, και Ελευθερία (Έρη) Ανταλουδάκη, ερευνήτρια βοτανικός από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. Για να δείτε τη δημοσίευση, ακολουθήστε τον εξής σύνδεσμο: https://nsojournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/njb.04485?domain=p2p_domain&token=VX7HCS4XE7CBZETVBKH6.
Η κ. Ανταλουδάκη, η οποία είναι έφορος στην Εφορία Βοτανικής στο ΜΦΙΚ, ανέφερε μιλώντας στο τοπικό μέσο ενημέρωσης cretalive.gr αναφορικά με την ανακάλυψη: «η Κρήτη ακόμα μας εκπλήσσει, παρόλο που θεωρείται ότι έχει ερευνηθεί αρκετά. Ορίστε, όμως, που συνεχίζουμε και ανακαλύπτουμε νέα είδη και όσο είσαι έξω, στο πεδίο, βρίσκεις πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα!».
Όπως εξηγεί, ανακαλύφθηκε πριν χρόνια από τους δύο καθηγητές ενώ μαζί τους ήταν η κα. Φουρναράκη, για αυτό δόθηκε τιμητικά το όνομά της στο νέο είδος.
Ακολουθήθηκε μία χρονοβόρα διαδικασία, μόλις διαπιστώθηκε πως το συγκεκριμένο λουλούδι ίσως είναι κάτι καινούργιο. Έγιναν συγκρίσεις με είδη της περιοχής αλλά και χωρών, όπως είναι η Τουρκία και της Αφρικής, από όπου η χλωρίδα της Κρήτης δέχεται επιρροές και μελετήθηκαν τα χρωμοσώματα του φυτού. Συνέλεξαν βολβούς, τους καλλιέργησαν, έγιναν πειράματα… Κρήτη και Πάτρα ένωσαν τις δυνάμεις τους, τις γνώσεις, τα μέσα αλλά, κυρίως, την αγάπη τους για τη φύση και οδηγήθηκαν στο ασφαλές, πλέον, συμπέρασμα πως ένα νέο είδος μόλις ανακαλύφθηκε!
Το φυτό εντοπίστηκε και ευδοκιμεί μόνο στην περιοχής της Άγριας Γραμβούσας καθώς όσο και αν οι επιστήμονες «χτένισαν» την περιοχή δε βρέθηκε πουθενά αλλού. Έχει, όμως, έναν πολύ μικρό πληθυσμό και, με βάση τη Διεθνή Ένωση Προστασίας της Φύσης (International Union for Conservation of Nature, IUCN), κρίνεται κρισίμως κινδυνεύον είδος.
Όπως εξηγεί η κ. Ανταλουδάκη η Άγρια Γραμβούσα εντάσσεται σε περιοχή Natura και τελεί υπό καθεστώς προστασίας. Επειδή το Ornithogalum christiniae βρίσκεται στην Άγρια και όχι την Ήμερη Γραμβούσα, δεν είναι τόσο εκτεθειμένο στον άνθρωπο. Έχει διαπιστωθεί πως περιστασιακά υπάρχει μία μικρής έκτασης βόσκηση.
Πρόκειται, λοιπόν, για βολβώδες μονοκοτυλήδονο που ανθίζει την άνοιξη, όπως αναφέρεται και στη δημοσίευση από τέλη Φεβρουαρίου ως τέλη Μαρτίου. Έχει λευκά άνθη και το καλοκαίρι, τα φύλλα του ξεραίνονται.
Είναι γνωστό ότι η υψηλή ενδημικότητα είναι χαρακτηριστικό της νότιας Ελλάδας και της Κρήτης, ενώ η τελευταία θεωρείται ως το «hot spot» της Μεσογείου όσον αφορά στα ενδημικά είδη.
Σε Μεσόγειο και Ευρώπη το γένος Ornithogalum αντιμετωπίζεται κυρίως ως ένα ενιαίο γένος με περίπου 120 είδη. Στην Ελλάδα, το γένος εκπροσωπείται από 35 είδη, εκ των οποίων 10 απαντώνται επίσης στην Κρήτη, ενώ δύο θεωρούνται ενδημικά του νησιού.
Το νέο είδος που ανακαλύφθηκε φυτρώνει σε βραχώδες, ασβεστολιθικό υπόστρωμα ανάμεσα σε φρύγανα και διάφορα θερόφυτα, όπως το Thymbra capitata. Μπορεί επίσης να βρεθεί σε σκιερά σημεία, κρυμμένο κάτω από θάμνους του Pistacia lentiscus L., όπου έχουν παρατηρηθεί μεγαλύτερα φυτά λόγω του σκιερού περιβάλλοντος.