Αν η ψευδαίσθηση μεταμορφωνόταν σε πλάσμα της μυθολογίας, τότε θα επρόκειτο σίγουρα για μια αισθαντική σειρήνα. Θα ανέσυρε από το χρονοντούλαπο του παρελθόντος την πλέον απoπροσανατολιστική μελωδία, την ίδια που σκοτείνιασε τον δρόμο προς την Ιθάκη. Και παρόλο που η Ιθάκη συμβολίζει την ατόφια ευτυχία, πόσες φορές, άραγε, επιλέξαμε να συνθηκολογήσουμε με τη βολή ενός καλοστημένου ψέματος;
Πλαγιάσαμε, λοιπόν, με τις αυταπάτες μας καθώς ο κόσμος φαντάζει απείρως πιο ασφαλής εντός των φοβικών μας ορίων. Πνιγόμαστε στα ρηχά κι αναζητάμε κυρίως ευκαιριακά σωσίβια, όσα θα μας επιτρέψουν να πλατσουρίζουμε για λίγο ακόμη, να επιβιώνουμε με το κεφάλι σκυφτό και τα όνειρα νεκρά.
Ο ωκεανός μοιάζει επικίνδυνος κι εμείς αρνούμαστε πεισματικά να μάθουμε κολύμπι. Αν το κάνουμε, θ’ αναγκαστούμε να έρθουμε αντιμέτωποι με τις δυσλειτουργίες μας, ν’ αφαιρέσουμε τη χρυσόσκονη που επιμελώς σκορπίσαμε πάνω τους και να μείνουμε μονάχα με την τρομακτική σκόνη τους. Κι η σκόνη ταυτίζεται με τα φαντάσματα του παρελθόντος που επίμονα μας κυνηγούν. Είναι τα στερεότυπα που ασυναίσθητα αναπαράγουμε, είναι όσα «δεν μπορείς» νίκησαν τα θέλω μας.
Αν εξερευνήσουμε τον μαγικό ωκεανό, τότε αναμφισβήτητα θα πληρώσουμε το τίμημα. Όσο θα ξεμακραίνουμε από την ακτή, τόσο θα αποχαιρετάμε συνήθειες ετών. Θα διαπιστώνουμε πως είμαστε πιο δυνατοί από τους εθισμούς μας, πιο ευφυείς από τη φυλακή μας. Θα λέμε τη γνώμη μας δυνατά και περήφανα, χωρίς την αγωνία να την επιβάλουμε στους γύρω μας. Μα αν αυτή δεν συναντά το μέσο όρο, θα θεωρούμαστε αποδιοπομπαίοι τράγοι.
Θα απειλούμε το σύστημα κι αυτό – όπως κάθε ανασφαλής οργανισμός που σέβεται τον μίζερο εαυτό του – θα μας επιτίθεται με οργή. Θα προσπαθεί να μας πείσει πως θεωρείται απλώς εντάξει να συμβιώνουμε με χειριστικούς συντρόφους, να κόβουμε και να ράβουμε τις συναναστροφές μας σύμφωνα με τις απαιτήσεις τους.
Έπειτα θα μας σιγοψιθυρίζει να μην μας καίγεται καρφί για όσα σεξιστικά σχόλια κατά καιρούς ξεστομίζονται από προοδευτικούς τύπους με ανοιχτά πουκάμισα και κλειστά μυαλά. Να χαμογελάμε γιατί ποσώς αρμόζει στο κομψό μας στυλ ν’ ασπαζόμαστε τις γραφικές υπερβολές του φεμινιστικού κινήματος. Στην καλύτερη να σφυρίζουμε αδιάφορα και να συνεχίζουμε τη ζωούλα μας.
Να περιμένουμε την κοινωνία ν’ αλλάξει. Με τα χέρια σταυρωμένα, τα μάτια κλειστά και τ’ αυτιά βουλωμένα να ελπίζουμε πως θα γίνουμε κάποτε λίγο περισσότερο άνθρωποι, πως θα συνειδητοποιήσουμε πως το χρήμα, το χρώμα, το φύλο κι η καταγωγή καθόλου δε συγκαταλέγονται στους δείκτες υπεροχής.
Κι όσο θα βουτάμε στον ωκεανό, τόσο θ’ αφήνουμε πίσω μας πρόσωπα. Εκείνους που φοβήθηκαν τη στιγμή της ελευθερίας μας, καθώς τους υπενθύμισε τα δεσμά της σκλαβιάς τους. Ο μέσος όρος, άλλωστε, λατρεύει να μας φορά αλυσίδες. Με αυτόν τον τρόπο οι δικές του γίνονται κομματάκι πιο υποφερτές.
Και προσδιορίζεται αυστηρά με βάση τις ετικέτες. Αριστερά ας κάτσουν οι ζευγαρωμένοι, δεξιά οι εργένηδες. Ένα βήμα μπροστά οι άντρες εργένηδες, δύο βήματα πίσω οι γυναίκες. Το νου μας, μην μπερδέψουμε τα βήματα! Πρόκειται, άλλωστε, για μια πανάρχαια χορογραφία, που κληροδοτείται μυστικά από γενιά σε γενιά και μας δένει σφιχτά στον δωρικό ρυθμό της.
Κι αν απλώς εφεύρουμε το δικό μας ρυθμό; Τότε ποτέ ξανά δεν θα χρειαστεί να ξεστομίσουμε τη μοιρολατρική φράση «έτσι είναι η ζωή». Γιατί η ζωή μεταμορφώνεται αιωνίως σε ό,τι εμείς είμαστε. Σουρεαλιστική, αστεία, απρόβλεπτη, αποκαλυπτική και συναρπαστική για όσους εμπνεύστηκαν από τα κύματα και τόλμησαν να σερφάρουν πάνω τους. Πληκτική, μέτρια, προβλέψιμη και δειλή για εκείνους που κρύφτηκαν στην ακτή, που βύθισαν την εσωτερική τους φωνή στη λάσπη της ατολμίας.
Κι αν ο Οδυσσέας έφτασε κάποτε στην Ιθάκη, ελάχιστα το χρωστάει στη συνδρομή της Θεάς Αθηνάς. Η κόρη του Δία ποτέ δεν θα τον βοηθούσε, αν μέσα του δεν διέκρινε την επιθυμία της σωτηρίας, εάν ο ήρωας δε φλεγόταν από τον πόθο ενός ιδανικού μεγαλύτερου από τη σκιά του.
Ακολουθώντας το φως μας, θα πάψουμε να εξωραΐζουμε τους δαίμονες. Θ’ αποδεσμευτούμε από τη σκοτεινή τους αγκαλιά, διακυβεύοντας τις σταθερές μας για ένα ταξίδι που αναποδογυρίζει οριστικά το σύμπαν μας. Στην πορεία μας, θα συναντήσουμε πελώριες φουρτούνες μα και λεπτά εκστατικής γαλήνης. Και μέσα στη σιωπή, ίσως κάποτε βαθιά νιώσουμε πως σπουδαιότεροι εξερευνητές δε γεννήθηκαν από όσους αναζήτησαν την αλήθεια τους κι αποτέλεσαν για τον εαυτό τους μια κάποια Ιθάκη.
Από την Κατερίνα Τσιτούρα