Στις 18 Νοεμβρίου 1978, πάνω από 900 άνθρωποι πέθαναν στο Jonestown, περίπου 300 από αυτοί ήταν ανήλικοι, αφού ο ηγέτης της αίρεσης, ο Jim Jones, τους διέταξε να αυτοκτονήσουν
Το Jonestown, ο πειραματικός καταυλισμός που υπήρχε για τέσσερα χρόνια στη Γουιάνα της Νότιας Αμερικής, αρχικά έμοιαζε με μια ουτοπία, με όλη την ιατρική περίθαλψη, το ενοίκιο και το φαγητό να είναι εξασφαλισμένα.
Αντ’ αυτού, ήταν «ένας ζωντανός εφιάλτης», λέει στο TIME η Yulanda Williams, η οποία έζησε για λίγο στο Jonestown όταν ήταν φοιτήτρια.
Η Williams λέει ότι οι γυναίκες έπρεπε να κάνουν ντους σε ένα μεγάλο δωμάτιο χωρίς κουρτίνες ανάμεσά τους. Οι ένοικοι δεν επιτρεπόταν να τρώνε κρέας, λαχανικά ή γαλακτοκομικά και συντηρούνταν κυρίως με ρυζόγαλο και φυστικοβούτυρο. Όλοι έπρεπε να είναι ξύπνιοι στις 5:30 π.μ. και η ανάγνωση βιβλίων ή εφημερίδων απαγορευόταν.
Το μόνο πράγμα που περίμεναν με ανυπομονησία οι ένοικοι ήταν τα σόου ταλέντων, και η Williams θυμάται ότι κάποτε τραγούδησε το «Killing Me Softly With His Song» της Roberta Flack.
Στις 18 Νοεμβρίου 1978, πάνω από 900 άνθρωποι πέθαναν στο Jonestown, περίπου 300 από αυτοί ήταν ανήλικοι, αφού ο ηγέτης του, ο Jim Jones, τους διέταξε να αυτοκτονήσουν, ακριβώς την ώρα που οι κυβερνητικές αρχές των ΗΠΑ έψαχναν να τον ερευνήσουν για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ο Jim Jones
britannica.com
Το περιστατικό ενέπνευσε τη φράση «drink the Kool-Aid» για να αναφερθεί σε ανθρώπους που ακολουθούν πρόθυμα έναν αιρετικό ηγέτη. Αλλά στο νέο ντοκιμαντέρ, «Cult Massacre: One Day in Jonestown», που ξεκίνησε να προβάλλεται στο Hulu στις 17 Ιουνίου, η σκηνοθέτης Marian Mohamed παρουσιάζει πώς οι άνθρωποι που πέθαναν εκεί ήταν θύματα μιας μαζικής δολοφονίας.
Το «One Day in Jonestown» περιλαμβάνει υλικό που δεν έχει ξαναδει ποτέ το φως της δημοσιότητας, το οποίο έχει γυριστεί από έναν πρώην οπαδό του Jim Jones, συνεντεύξεις με τον γιο του Jones, Stephan, και αρκετούς πρώην κατοίκους, όπως η Williams, που μιλούν για το τι τους παρακίνησε να ακολουθήσουν τον Jones και για τις αναμνήσεις τους από εκείνη τη μοιραία ημέρα.
Η Mohamed ελπίζει ότι όταν οι θεατές ακούσουν τον ήχο του Jones να προτρέπει τους οπαδούς του να «πεθάνουν με αξιοπρέπεια» εκείνη τη μοιραία ημέρα, θα έχουν περισσότερη «ενσυναίσθηση» για τους επιζώντες που νόμιζαν ότι εντάσσονταν σε μια κοινότητα και στη συνέχεια παραπλανήθηκαν εντελώς.
«Δεν ήταν τρελοί», λέει η ίδια. «Ήταν άνθρωποι που ήθελαν να γίνουν μέρος σε κάτι».
Η απήχηση του Jonestown
Ο Jim Jones ήταν ένας χαρισματικός πάστορας στο Σαν Φρανσίσκο, ο οποίος ηγήθηκε μιας φυλετικά ποικιλόμορφης κοινότητας που ονομαζόταν «Peoples Temple» από το 1955 έως το 1978. Το Jonestown ήταν ένα από τα πολλά κοινωνικά πειράματα που προέκυψαν μετά τη ριζοσπαστική δεκαετία του 1960, όταν ο ιδεαλισμός της εποχής ενέπνευσε τους ανθρώπους να δοκιμάσουν διαφορετικούς τρόπους ζωής. Πολλοί από τους οπαδούς του Jones είχαν απογοητευτεί από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ και είχαν αναστατωθεί από τις ταραχές στις πόλεις σε όλη τη χώρα μετά τις δολοφονίες του Γενικού Εισαγγελέα Bobby Kennedy και του ηγέτη των πολιτικών δικαιωμάτων Martin Luther King Jr. το 1968.
Η Williams λέει στο TIME ότι η οικογένειά της άρχισε να ακολουθεί τον Jim Jones όταν ήταν περίπου 12 ετών, μετά τη δολοφονία του MLK. Με την έλλειψη ενός ηγέτη για τα πολιτικά δικαιώματα που θα μπορούσε να καλύψει τη θέση του, άρχισαν να παρακολουθούν τις λειτουργίες του Jones. «Ήμασταν πιο ευάλωτοι και η ευπάθειά μας ήταν αυτή που μας επέτρεψε να εξαπατηθούμε από κάποιον σαν τον Jim Jones», λέει. Ο πατέρας της Williams είχε επίσης πολλά προβλήματα υγείας και ήλπιζε ότι ο Jones θα μπορούσε να θεραπεύσει τις ασθένειές του.
Στο Jonestown, η Williams είπε ότι ο Jones έδινε επανειλημμένα διαλέξεις στους κατοίκους για τους λόγους για τους οποίους δεν θα έπρεπε να επιστρέψουν πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην πραγματικότητα, ο Jones ήταν αυτός που ήθελε να έχει τον έλεγχο. Κατάσχεσε τα διαβατήρια των ανθρώπων, ώστε να μπορεί να έχει τον πλήρη έλεγχο των εισόδων και εξόδων των κατοίκων. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, τα μεγάφωνα μετέδιδαν τα προηγούμενα κηρύγματα του Jones.
«Το μόνο που άκουγες 24 ώρες το 24ωρο ήταν η φωνή του», λέει η Williams. «Ήταν ένας τρόπος για να ελέγχει σταθερά τα μυαλά μας, τις σκέψεις μας, την ενέργειά μας, την ύπαρξή μας».
Ο γιος του Jones, Stephan, ο οποίος δεν βρισκόταν στο Jonestown την ημέρα της σφαγής, προσφέρει στο ντοκιμαντέρ ένα παράθυρο στη νοοτροπία του πατέρα του: «Διαχειριζόταν συνεχώς τις δικές του ανασφάλειες, και ήταν πολλές. Η προσοχή έπρεπε πάντα να είναι στραμμένη στον μπαμπά».
Ο γερουσιαστής των Η.Π.Α.
Η κυβέρνηση των Η.Π.Α. αποφάσισε να στείλει ως απεσταλμένο τον γερουσιαστή Leo Ryan να δει από κοντά τι συμβαίνει στο Jonestown. Ο ίδιος αντίκρισε άθλιες εικόνες, με ανθρώπους που εκλιπαρούσαν να τους πάρει μαζί του ή τουλάχιστον τα παιδιά τους.
O ίδιος αποχώρησε συγκλονισμένος, αλλά πριν προλάβει να φύγει δολοφονήθηκε.
Καθώς γινόταν η επιβίβαση στα αεροπλάνα, οι κάτοικοι που τον συνόδευαν έβγαλαν όπλα και άνοιξαν πυρ. Σκότωσαν τον Ryan και τέσσερις άλλους και άλλοι 11 τραυματίστηκαν. Οι τραυματισμένοι επιζώντες έτρεξαν στο δάσος για να σωθούν.
Λίγο αργότερα ο Jones έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο «επαναστατικής αυτοκτονίας» στο συγκρότημα, το οποίο τα μέλη είχαν «εξασκήσει» στο παρελθόν, στο οποίο ένα φρουτοποτό ήταν αναμεμειγμένο με κυάνιο, υπνωτικά και ηρεμιστικά. Πρώτα το έριξαν στο στόμα μωρών και παιδιών μέσω σύριγγας και στη συνέχεια το ήπιαν τα ενήλικα μέλη.
Λιγότερα από 100 από τα μέλη επέζησαν από τη σφαγή.
Ξεφεύγοντας από το Jonestown
Η Williams και η οικογένειά της ήταν από τους λίγους που είχαν την άδεια να φύγουν από το Jonestown πριν από τη σφαγή, ώστε να μπορέσει να ολοκληρώσει τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ. Πριν της επιτραπεί να φύγει, λέει ότι ο Jones την ανάγκασε να συμφωνήσει ότι δεν θα μιλούσε ποτέ αρνητικά για το Jonestown. «Αν παραβιάζαμε αυτούς τους όρους, μας είπε ότι οι άγγελοι θα μας έπιαναν. Όταν αναφερόταν στους αγγέλους, εννοούσε απλώς ότι θα έβαζε κάποιον από την εκκλησία να μας σκοτώσει».
Κανένας τέτοιος «άγγελος» δεν την κυνήγησε, καθώς ο Jones βρέθηκε νεκρός με τραύμα από πυροβολισμό στο κεφάλι την ημέρα της σφαγής. Λίγο αργότερα, η Williams κατέθεσε με όποιον τρόπο μπορούσε για να βοηθήσει τους αξιωματούχους της αμερικανικής κυβέρνησης που ερευνούσαν τι είχε συμβεί. Συνέχισε μάλιστα να εργάζεται ως αστυνομικός, παίρνοντας σύνταξη μόλις πριν από δύο χρόνια. Η Williams ορκίστηκε να υπηρετεί και να προστατεύει καθώς ήθελε «να διασφαλίσει ότι άλλοι άνθρωποι δεν θα παγιδευτούν σε αυτές τις αιρέσεις».
Με πληροφορίες από Time, Britannica