Αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις είναι η Ελλάδα στο ασφαλιστικό της σύστημα, καθώς η γήρανση του πληθυσμού και η μείωση των γεννήσεων επιδεινώνουν την αναλογία συνταξιούχων προς εργαζόμενους. Σύμφωνα με τα στοιχεία, σήμερα η αναλογία αυτή βρίσκεται στο 1 προς 1,66, ενώ προβλέπεται ότι σε 15 χρόνια θα μειωθεί στο 1,25. Αυτό σημαίνει ότι το 2040, σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αντιστοιχούν μόνο 125 εργαζόμενοι για την υποστήριξη των συντάξεων, από 166 που είναι σήμερα.
Αυξήσεις στα όρια συνταξιοδότησης από το 2027
Από το 2027, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης αναμένεται να αυξάνονται αυτόματα ανά τριετία, ανάλογα με το προσδόκιμο ζωής μετά το 65ο έτος, όπως προβλέπει η νομοθεσία από το 2010 (νόμος 3863). Εάν οι προβλέψεις επαληθευτούν, οι ασφαλισμένοι θα χρειαστεί να εργάζονται περισσότερα χρόνια πριν βγουν στη σύνταξη. Συγκεκριμένα, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής θα συνδέεται άμεσα με τα όρια ηλικίας, επιφέροντας αλλαγές κάθε τρία χρόνια, εφόσον συνεχιστεί η αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Αυξημένες οι αιτήσεις συνταξιοδότησης
Ήδη, πολλοί ασφαλισμένοι σπεύδουν να καταθέσουν αιτήσεις συνταξιοδότησης πριν την εφαρμογή των νέων αυξημένων ορίων το 2027. Τα στοιχεία του ΕΦΚΑ δείχνουν ότι κατά το επτάμηνο Ιανουάριος – Ιούλιος 2024 υποβλήθηκαν 117.650 αιτήσεις, ενώ μέχρι το τέλος του έτους προβλέπεται ότι θα ξεπεράσουν τις 200.000, έναντι 190.368 αιτήσεων που υποβλήθηκαν συνολικά το 2023.
Προσδόκιμο ζωής και ασφαλιστικό
Με βάση τις διεθνείς μελέτες, το προσδόκιμο ζωής στα 65 αναμένεται να αυξηθεί για τους άνδρες από 18,7 έτη το 2022 σε 23,9 έτη το 2070, ενώ για τις γυναίκες από 21,7 έτη σε 26,7 έτη. Αυτό σημαίνει ότι οι συνταξιούχοι θα λαμβάνουν συντάξεις για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αυξάνοντας την οικονομική πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να συνδέσει τα όρια συνταξιοδότησης με το αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής, ώστε να διασφαλίσει τη βιωσιμότητα των συντάξεων.
Μείωση πληθυσμού και αύξηση συνταξιοδοτικών δαπανών
Ο πληθυσμός της Ελλάδας, που σήμερα ανέρχεται σε 10,4 εκατομμύρια, αναμένεται να μειωθεί στα 7,8 εκατομμύρια έως το 2070. Παράλληλα, ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων θα αυξηθεί από 39% το 2022 σε 74,4% το 2050, προκαλώντας μεγαλύτερη πίεση στο ασφαλιστικό σύστημα. Επιπλέον, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες θα αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ το 2030 σε 14% το 2050, λόγω της αύξησης των συνταξιούχων.
Αυτόματες αλλαγές με νόμο του 2010
Η νομοθεσία που έχει ψηφιστεί από το 2010 προβλέπει ότι τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης θα προσαρμόζονται αυτόματα εάν αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν χρειάστηκε να γίνουν αλλαγές, κυρίως λόγω της επίδρασης της πανδημίας που επιβράδυνε την αύξηση του προσδόκιμου ζωής.
Όπως γίνεται κατανοητό το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα αποτελεί μια σοβαρή απειλή για το ασφαλιστικό σύστημα, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επανεξετάσει τα όρια συνταξιοδότησης. Από το 2027 και μετά, η αύξηση των ορίων θα είναι αυτόματη και συνδεδεμένη με το προσδόκιμο ζωής, κάτι που ενδέχεται να αλλάξει δραματικά τον προγραμματισμό των ασφαλισμένων.