Απορείτε γιατί πολλά αρχαία αγάλματα που διασώζονται σήμερα έχουν κομμένες μύτες; Πιστεύετε πως είναι αποτέλεσμα βανδαλισμών; Μάλλον κάνετε λάθος.
Σας έχουμε την εξήγηση και επιστημονική.
Ο αρχαιολόγος και μελετητής αιγυπτιακών έργων τέχνης του Brooklyn Museum, Edward Bleiberg, έκανε έρευνα η οποία διαπιστώνει πως οι κομμένες μύτες σχετίζονται με αρχαίες δοξασίες και κάνει λόγο για σκόπιμη καταστροφή τους.
Συγκεκριμένα, στην έρευνά του υποστηρίζει ότι οι Αιγύπτιοι πίστευαν πως τα αγάλματα περιέχουν τη ψυχή του νεκρού που αναπαριστούν και ήταν μια “πύλη” επικοινωνίας μεταξύ του κόσμου των ζωντανών και των Θεών. Πίστευαν επίσης πως μια θεότητα μπορούσε να κατοικήσει σε ένα άγαλμα ή σε μια εικόνα.
Γι’ αυτό το λόγο και μαζί με τον νεκρό θάβονταν δώρα, ή τρόφιμα, τα οποία ήταν αφιερώσεις προς τους Θεούς για να προστατεύσουν τη χώρα. Η μύτη λοιπόν κοβόταν για να “αποκοπεί” η πύλη επικοινωνίας των Θεών με τον κόσμο των ανθρώπων. Χωρίς αυτιά ένα άγαλμα έκανε τον Θεό να μην ακούει τις προσευχές, χωρίς χέρια δεν μπορούσε να δεχθεί προσφορές και χωρίς μύτη δεν μπορούσε να ανασάνει. Ο βανδαλισμός αποδυνάμωνε, “απενεργοποιούσε” το πνεύμα.
Όπως εξηγεί ο Bleiberg, εκείνος που βανδάλιζε έναν τάφο, ή τον άνοιγε, έκοβε τη μύτη του αγάλματος για να μην μπορέσει το πνεύμα του νεκρού να εκδικηθεί σε συνεργασία με τους Θεούς. Το διαχρονικό μοτίβο που παρατηρείται σε ευρήματα από διαφορετικές χρονικές περιόδους, αποδεικνύει σύμφωνα με την έρευνα, μια σκοπιμότητα.
Μάλιστα, πολλές μούμιες είχαν υποστεί μόνιμες βλάβες, πιθανότατα για τον ίδιο λόγο.
Είναι γνωστό άλλωστε πως πολλά ιερογλυφικά καταγράφουν εντολές των Φαραώ οι οποίες απειλούσαν πως θα τιμωρούσαν όσους θα έφταναν στο μνήμα ή όσους θα κατέστρεφαν αφιερώματα, αγάλματα και εικόνες, καθώς και τους επίδοξους κλέφτες.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έλαβαν μέτρα για την προστασία των γλυπτών τους. Τα αγάλματα τοποθετήθηκαν σε κόγχες στους τάφους ή στους ναούς για να προστατευθούν. “Έκαναν ό, τι μπορούσαν”, λέει ο Bleiberg, “ωστόσο αυτό δεν ήταν αρκετό”. Ο όλος φόβος της κατάρας πάντως και της μεταφυσικής εκδίκησης, άρχισε να εγκαταλείπεται από τον 7ο αιώνα μ.Χ.
Παρόμοιες πράξεις βανδαλισμών καταγράφονται και στην αρχαία Ελλάδα και την αρχαία Ρώμη, αλλά και την αρχαία Περσία. Οι πιο συνήθεις δράστες, πρέπει να ήταν κλέφτες χρυσαφικών και πολύτιμων αντικειμένων, οι οποίοι φοβούνταν την “κατάρα”.
Ο ακαδημαϊκός Mark Bradley του Πανεπιστημίου του Νότιγχαμ, οι κομμένες μύτες μπορεί να συμβολίζουν μια τιμωρία που συναντάμε στον κλασικό κόσμο, στην αρχαία Αίγυπτο, στην προ-Κολομβιανή Αμερική, στη Μεσαιωνική Ευρώπη, στην πρώιμη Ινδία και στον Αραβικό Κόσμο.
Για παράδειγμα, ο Ιουστινιανός Β’ έκοψε τη μύτη του όταν εκθρονίστηκε. Επίσης, ο Ηρακλής φέρεται να ήθελε να κόψει τις μύτες από τους αγγελιοφόρους, οι οποίοι δεν έλεγαν όσα ήθελε να ακούσει.
“Ήταν μια συμβολική πράξη που σχετίζεται με την ταπείνωση, τον πόνο και την αποδυνάμωση”, αναφέρει ο Bradley.