Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για τα προβιοτικά και τα οφέλη που παρέχουν στην υγεία μας. Παρά τις πολυάριθμες μελέτες που έχουν υποδηλώνουν ότι τελικά μπορεί να υπάρξουν οφέλη, στον αντίποδα υπάρχει ισχυρός αντίλογος, ενώ όπως συμβαίνει σε κάθε τέτοια περίπτωση υπάρχει έντονη παραπληροφόρηση και εκμετάλλευση.
Προβιοτικά συστατικά ονομάζονται οι ζωντανοί μη παθογόνοι μικροοργανισμοί που προσλαμβάνει ο ανθρώπινος οργανισμός μέσω της διατροφής, επιβιώνουν κατά την διάρκεια της πέψης, και παρέχουν οφέλη στην υγεία μας. Έχει επικρατήσει, μάλλον αδόκιμα, τα προϊόντα που περιέχουν προβιοτικά συστατικά, να λέγονται προβιοτικά προϊόντα. Τέτοια προϊόντα είναι το γιαούρτι, το κεφίρ, πολλά γαλακτοκομικά ζύμωσης, και ορισμένοι χυμοί.
Πρέπει να αποφεύγεται η σύγχυση μεταξύ των προβιοτικών και των πρεβιοτικών συστατικών. Τα πρεβιοτικά δεν είναι ζωντανοί οργανισμοί, αλλά αποτελούν την τροφή των προβιοτικών και βοηθούν την ανάπτυξη και διατήρησή τους.
Θεωρητικά, τα προβιοτικά μικρόβια ζουν στον ανθρώπινο οργανισμό χωρίς να τον βλάπτουν. Ο κύριος ρόλος τους είναι να επιτίθενται στα παθογόνα μικρόβια, όταν αυτά απειλούν την υγεία του σώματος. Συμβάλλουν στην ισορροπία της χλωρίδας του εντέρου, προστατεύουν τον οργανισμό από μολύνσεις, βοηθούν στην διάσπαση των πρωτεϊνών και των λιπών στο πεπτικό σύστημα, βελτιώνοντας έτσι την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών.
Στον ανθρώπινο οργανισμό και ειδικά στον γαστρεντερικό ιστό, ζουν πάνω από 100 τρισεκατομμύρια μικροβιακά κύτταρα, ξένα από τα ανθρώπινα, που αποτελούν το λεγόμενο μικροβίωμα και συνιστούν την εντερική χλωρίδα. Πάνω από 400 διαφορετικά είδη μικροβίων όχι μόνο δεν είναι αδρανή, αλλά παίζουν πρωταρχικό ρόλο στην λειτουργία του σώματος. Είναι προφανές ότι το είδος των βακτηρίων που κυριαρχεί στην εντερική χλωρίδα είναι υπεύθυνο για την υγεία του σώματος και εδώ τα προβιοτικά φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο.
Πολυάριθμες έρευνες έχουν προβάλλει ενδείξεις ότι τα προβιοτικά μπορούν να έχουν ευεργετικές ιδιότητες σε παθολογικές καταστάσεις όπως η διάρροια, η σπαστική κολίτις, η νόσος του Crohn, η ελκώδης κολίτις, το γαστρικό έλκος. Επίσης μπορούν να βοηθούν στην αντιμετώπιση πιθανής φλεγμονής μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στου παχέος εντέρου, να μειώνουν τις συνέπειες της δυσανεξίας στην λακτόζη, να προλαμβάνουν τον καρκίνο του εντέρου, και να αντιμετωπίζουν την τερηδόνα και την ουλίτιδα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα προβιοτικά ακόμη βοηθούν στην πρόληψη και θεραπεία των μυκητιάσεων του κόλπου, προλαμβάνουν τις ουρολοιμώξεις, το παιδικό έκζεμα, και τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Σε κάθε περίπτωση, συστήνονται παράλληλα με την χρήση αντιβιοτικών με σκοπό της διατήρηση της ισορροπίας στην χλωρίδα του εντέρου, επειδή τα αντιβιοτικά τείνουν να την καταστρέφουν.
Στον αντίποδα, μεγάλη μερίδα επιστημόνων, μέσα από δικές τους μελέτες υποστηρίζουν ότι τα οφέλη από τα προβιοτικά έχουν υπερεκτιμηθεί. Ισχυρίζονται ότι οι πιθανότητες επιβίωσης των μικροοργανισμών κατά την διέλευσή τους από το πεπτικό σύστημα είναι ελάχιστες, αλλά ακόμη και αν κάποια από αυτά επιβιώσουν, ο αριθμός τους θα είναι πολύ μικρός ώστε να επηρεάσει δραστικά την ισορροπία στα 100 τρισεκατομμύρια βακτήρια του εντέρου. Παράλληλα υπάρχουν ομάδες ανθρώπων στους οποίους τα προβιοτικά θα μπορούσαν να κάνουν και κακό, όπως οι ασθενείς σε ανοσοκαταστολή ή με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, ασθενείς με οργανική ανεπάρκεια, τα μικρότερα των 6 μηνών βρέφη λόγω της ανωριμότητας του πεπτικού τους συστήματος.
Σε κάθε περίπτωση η κατανάλωση προβιοτικών δεν μπορεί από μόνη της να εξασφαλίσει την υγεία, και δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνεται υπερκατανάλωση. Ο πιο σίγουρος τρόπος διατήρησης της καλής μας υγείας είναι ο συνδυασμός του υγιεινού τρόπου ζωής και της ισορροπημένης διατροφής.