Η λέξη επιφύλλις προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα φύω, που σημαίνει αναπτύσσομαι ή βλαστάνω, με την προσθήκη της πρόθεσης επι-, που υποδηλώνει κάτι που συμβαίνει επιπρόσθετα. Στη βιολογία και συγκεκριμένα στην οικολογία, ο όρος επιφύλλις αναφέρεται σε φυτά ή μύκητες που αναπτύσσονται πάνω στα φύλλα άλλων φυτών χωρίς να είναι παρασιτικά. Πρόκειται για είδη που χρησιμοποιούν τα φύλλα άλλων φυτών ως φυσική επιφάνεια ανάπτυξης, χωρίς όμως να αντλούν θρεπτικά συστατικά από αυτά, κάτι που τα διαφοροποιεί από τα παράσιτα.
Χρήση και παραδείγματα
Η λέξη επιφύλλις μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στο επιστημονικό όσο και στο ευρύτερο γλωσσικό πλαίσιο για να περιγράψει καταστάσεις ή σχέσεις που χαρακτηρίζονται από εξάρτηση ή αλληλεπίδραση χωρίς να υπάρχει απορρόφηση ή βλάβη του «ξενιστή».
Ας δούμε μερικά παραδείγματα χρήσης:
- Βιολογία:
- «Η επιφύλλις βλάστηση σε τροπικά δάση περιλαμβάνει ποικίλα είδη φυτών, όπως βρύα και λειχήνες, τα οποία βρίσκουν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης πάνω στα φύλλα των μεγάλων δέντρων χωρίς να τα βλάπτουν».
- Μεταφορική χρήση:
- «Η εξάρτηση κάποιων ανθρώπων από τη γνώμη των άλλων είναι σαν την επιφύλλη ανάπτυξη· αναπτύσσεται πάνω σε ξένα θεμέλια χωρίς να ριζώνει βαθιά».
- Αρχιτεκτονική και τέχνη:
- «Η επιφύλλις διάταξη των διακοσμητικών στοιχείων πάνω σε ιστορικά κτίρια προσδίδει πλούσια όψη χωρίς να αλλοιώνει την αρχική τους κατασκευή».
- Κοινωνιολογία:
- «Η επιφύλλις συμπεριφορά σε μια ομάδα δείχνει τη δυνατότητα ενός μέλους να εναρμονιστεί και να αναπτυχθεί, χωρίς όμως να ενσωματωθεί πλήρως».
Η λέξη επιφύλλις είναι εξαιρετικά χρήσιμη για να περιγράψει όχι μόνο οικολογικά φαινόμενα αλλά και πιο γενικευμένα πλαίσια όπου κάτι αναπτύσσεται επάνω σε μία ξένη επιφάνεια ή σε ένα διαφορετικό πλαίσιο χωρίς όμως να αποτελεί εξάρτηση ή παράσιτο. Η χρήση της λέξης ενισχύει τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας και προσφέρει έναν κομψό τρόπο περιγραφής του φαινομένου σε διάφορα επίπεδα.