Μεξικό: Aρχαιολόγοι βρήκαν πυραμίδες, γήπεδα, μονοπάτια που συνδέουν συνοικίες και αμφιθέατρα στη νοτιοανατολική πολιτεία Καμπέτσε, σε μία εντυπωσιακή νέα ανακάλυψη που έγινε σχεδόν τυχαία. Εντόπισαν το κρυμμένο σύμπλεγμα – το οποίο ονόμασαν Βαλεριάνα – χρησιμοποιώντας το Lidar, μία τεχνική που βασίζεται στην εκπομπή παλμικής ακτινοβολίας λέιζερ στην ατμόσφαιρα και χαρτογραφεί δομές θαμμένες κάτω από τη βλάστηση.
Πιστεύουν ότι είναι δεύτερο σε πυκνότητα μόνο μετά το Calakmul, που πιστεύεται ότι είναι η μεγαλύτερη τοποθεσία των Μάγια στην αρχαία Λατινική Αμερική. Η ομάδα ανακάλυψε τρεις τοποθεσίες συνολικά, οι οποίες έχουν το μέγεθος τoυ Εδιμβούργου, της πρωτεύουσας της Σκωτίας, «τυχαία» όταν ένας αρχαιολόγος περιηγήθηκε σε δεδομένα στο διαδίκτυο.
«Ήμουν στη σελίδα 16 της αναζήτησης Google και βρήκα μια έρευνα με λέιζερ που έγινε από μια μεξικανική οργάνωση για την παρακολούθηση του περιβάλλοντος», εξηγεί ο Luke Auld-Thomas, διδακτορικός φοιτητής στο πανεπιστήμιο Tulane στις ΗΠΑ. Ήταν μια έρευνα με Lidar, μια τεχνική τηλεπισκόπησης που εκτοξεύει χιλιάδες παλμούς λέιζερ από ένα αεροπλάνο και χαρτογραφεί αντικείμενα από κάτω χρησιμοποιώντας το χρόνο που χρειάζεται το σήμα για να επιστρέψει.
Αλλά όταν ο Auld-Thomas επεξεργάστηκε τα δεδομένα με μεθόδους που χρησιμοποιούσαν οι αρχαιολόγοι, είδε αυτό που είχαν χάσει οι άλλοι – μια τεράστια αρχαία πόλη που μπορεί να φιλοξενούσε 30-50.000 ανθρώπους στο απόγειό της από το 750 έως το 850 μ.Χ.
Αυτός είναι περισσότερος από τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή σήμερα, λένε οι ερευνητές. Ο Auld-Thomas και οι συνάδελφοί του ονόμασαν την πόλη Βαλεριάνα από μια κοντινή λιμνοθάλασσα.
Το εύρημα βοηθά στην αλλαγή μιας ιδέας στη δυτική σκέψη ότι στην τροπική ζώνη ήταν εκεί που «οι πολιτισμοί πήγαιναν για να πεθάνουν», λέει ο καθηγητής Marcello Canuto, συν-συγγραφέας της έρευνας. Αντίθετα, αυτό το μέρος του κόσμου φιλοξενούσε πλούσιους και περίπλοκους πολιτισμούς, εξηγεί. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι τι οδήγησε στην κατάρρευση και τελικά στην εγκατάλειψη της πόλης, αλλά οι αρχαιολόγοι λένε ότι η κλιματική αλλαγή ήταν ένας σημαντικός παράγοντας.
Η Βαλεριάνα έχει τα «δείγματα μιας πρωτεύουσας» και ήταν η δεύτερη μόνο σε πυκνότητα κτηρίων στην εντυπωσιακή τοποθεσία Calakmul, περίπου 100 χιλιόμετρα μακριά. Είναι «κρυμμένο σε κοινή θέα», λένε οι αρχαιολόγοι, καθώς απέχει μόλις 15 λεπτά πεζοπορίας από έναν κεντρικό δρόμο κοντά στο Xpujil, όπου ζουν τώρα κυρίως σύγχρονοι Μάγια.
Η εντυπωσιακή μεγαλούπολη των Μάγια
Δεν υπάρχουν γνωστές φωτογραφίες της χαμένης πόλης, επειδή «κανείς δεν έχει βρεθεί ποτέ εκεί», λένε οι ερευνητές, αν και οι ντόπιοι μπορεί να υποψιάζονταν ότι υπήρχαν ερείπια κάτω από τη γη. Η πόλη, η οποία ήταν περίπου 16,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα, είχε δύο μεγάλα κέντρα με μεγάλα κτήρια σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων μεταξύ τους, συνδεδεμένα με πυκνά σπίτια και μονοπάτια.
Έχει δύο πλατείες με πυραμίδες ναών, όπου οι Μάγια προσκυνούσαν, κρυμμένους θησαυρούς σαν μάσκες από νεφρίτη και έθαβαν τους νεκρούς τους. Είχε επίσης ένα γήπεδο όπου οι ειδικοί εικάζουν ότι οι άνθρωποι έπαιζαν ένα αρχαίο παιχνίδι με μπάλα. Υπήρχαν επίσης στοιχεία για μια δεξαμενή, που δείχνει ότι οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το τοπίο για να υποστηρίξουν έναν μεγάλο πληθυσμό. Συνολικά, ο κ. Auld-Thomas και ο καθηγητής Canuto ερεύνησαν τρεις διαφορετικές τοποθεσίες στη ζούγκλα. Βρήκαν 6.764 κτίρια διαφόρων μεγεθών.
Η καθηγήτρια Elizabeth Graham από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα, λέει ότι υποστηρίζει τους ισχυρισμούς ότι οι Μάγια ζούσαν σε περίπλοκες πόλεις ή κωμοπόλεις και όχι σε απομονωμένα χωριά. «Το θέμα είναι ότι το τοπίο είναι σίγουρα αλλαγμένο και όχι, όπως φαίνεται με γυμνό μάτι, ακατοίκητο ή «άγριο»», λέει.
Η έρευνα τονίζει ότι οι πολιτισμοί των Μάγια κατέρρευσαν από το 800 μ.Χ. και μετά εν μέρει επειδή ήταν τόσο πυκνοκατοικημένοι και δεν μπορούσαν να επιβιώσουν στα κλιματικά προβλήματα. «Υποδηλώνει ότι το τοπίο ήταν απλώς γεμάτο με ανθρώπους κατά την έναρξη των συνθηκών ξηρασίας και δεν είχε πολλή ευελιξία. Και έτσι ίσως ολόκληρο το σύστημα βασικά διαλύθηκε καθώς οι άνθρωποι απομακρύνονταν», εξηγεί ο Auld-Thomas. Ο πόλεμος και η κατάκτηση της περιοχής από τους Ισπανούς «κονκισταδόρες» τον 16ο αιώνα συνέβαλαν επίσης στην εξάλειψη των πόλεων των Μάγια.
Θα βρεθούν πολλές περισσότερες πόλεις
Η τεχνολογία Lidar έχει φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι αρχαιολόγοι ερευνούν περιοχές που καλύπτονται από βλάστηση, όπως οι Τροπικοί κύκλοι, ανοίγοντας έναν κόσμο χαμένων πολιτισμών, εξηγεί ο καθηγητής Canuto. Στα πρώτα χρόνια της καριέρας του, οι έρευνες γίνονταν με τα πόδια και τα χέρια, χρησιμοποιώντας απλά όργανα για τον έλεγχο του εδάφους ίντσα προς ίντσα.
Αλλά στη δεκαετία από τότε που χρησιμοποιήθηκε το Lidar στην περιοχή της Μεσοαμερικής, λέει ότι έχει χαρτογραφηθεί περίπου 10 φορές η περιοχή που διαχειρίστηκαν οι αρχαιολόγοι σε περίπου έναν αιώνα εργασίας. Ο κ. Auld-Thomas λέει ότι το έργο του υποδηλώνει ότι υπάρχουν πολλές τοποθεσίες εκεί έξω για τις οποίες οι αρχαιολόγοι δεν έχουν ιδέα.
Στην πραγματικότητα, έχουν βρεθεί τόσες πολλές τοποθεσίες που οι ερευνητές δεν μπορούν να ελπίζουν ότι θα τις ανασκάψουν όλες. «Πρέπει να πάω στη Βαλεριάνα κάποια στιγμή. Είναι τόσο κοντά στο δρόμο, πώς θα μπορούσα να μην πάω; Αλλά δεν μπορώ να πω ότι θα κάνουμε ένα έργο εκεί», λέει ο κ. Auld-Thomas.
«Ένα από τα μειονεκτήματα της ανακάλυψης πολλών νέων πόλεων των Μάγια στην εποχή του Lidar είναι ότι υπάρχουν περισσότερα από αυτά που μπορούμε να ελπίζουμε ποτέ να μελετήσουμε», προσθέτει. Η έρευνα δημοσιεύεται στο ακαδημαϊκό περιοδικό Antiquity.
Πηγή: BBC