Η δεκαετία του 1940 ήταν η χειρότερη για τη χώρα μας, στη σύγχρονη ιστορία. Το Έπος και τη μεγάλη νίκη επί των Ιταλών στην Αλβανία, ακολούθησαν τα μαύρα χρόνια της Κατοχής. Η εξιλέωση της απελευθέρωσης και η ελπίδα για έναν καλύτερο κόσμο, που επικρατούσε από το 1944 στην ελεύθερη Ευρώπη, σε εμάς, αντικαταστάθηκαν από τον αιματηρό και φριχτό εμφύλιο πόλεμο, που διήρκεσε μέχρι το 1949. Μια φριχτή πτυχή αυτών των γεγονότων, ήταν κάτι που είχε να συμβεί από την περίοδο της Τουρκοκρατίας: Το παιδομάζωμα.
Ο Λάζαρος Εμμανουηλίδης, παππούς 89 ετών σήμερα, γεννήθηκε στο Μανιάκι Φλώρινας, το «τυχερό» χωριό της περιοχής, καθώς τα υπόλοιπα κάηκαν από τους Γερμανούς, ενώ οι εκτελέσεις ήταν δεκάδες. Τα βάσανα και ο αγώνας της επιβίωσης μέρα με την ημέρα, για αυτόν και τον αδερφό του, δυστυχώς δεν τερματίστηκαν με την απελευθέρωση, καθώς ακολούθησε ο Εμφύλιος Πόλεμος, που έπληξε ιδιαίτερα τις ορεινές περιοχές της Μακεδονίας, ενώ εκεί πραγματοποιήθηκαν και οι τελευταίες μάχες.
Για τα παιδιά η κατάσταση ήταν ακόμα πιο δραματική – το 12% εξ αυτών υπολογίζεται ότι έμειναν ορφανά εκείνη την περίοδο, δηλαδή περίπου 400.000 ανήλικα, είχαν χάσει τον έναν ή και τους δύο γονείς.
Το 1948 και ενώ ο Δημοκρατικός Στρατός έχει υποστεί αρκετές ήττες και αντιμετώπιζε μεγάλο έλλειμμα σε ανθρώπινο δυναμικό και εφεδρείες, δίνεται η εντολή για την αρπαγή, ουσιαστικά, πολλών παιδιών, εκ των οποίων, τα μεγαλύτερα θα εκπαιδεύονταν τάχιστα ώστε να αντιμετωπίσουν τον Εθνικό Στρατό.
Υπολογίζεται ότι περίπου 28.000 παιδιά πήραν οι αντάρτες και τα οδήγησαν σε γειτονικές βαλκανικές χώρες και «λαϊκές Δημοκρατίες», ενώ 2.000 από αυτά βρέθηκαν λίγο αργότερα να πολεμάνε τους συμπατριώτες τους στον Γράμμο και το Βίτσι.
Η κυβέρνηση κατηγόρησε το ΚΚΕ για «παιδομάζωμα» και κατήγγειλε αυτές τις πρακτικές διεθνώς. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνός απεύθυνε διαμαρτυρία στον Ο.Η.Ε. και το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών, χαρακτηρίζοντας την επιχείρηση του ΔΣΕ «γενοκτονίουν αποβλέπουσαν εις την εξόντωσιν και την εκρίζωσιν της Ελληνικής εθνότητος», ενώ το ψήφισμα 193 (III) της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. στις 11 Νοεμβρίου 1948, που υιοθετήθηκε ομόφωνα ακόμα κι από την ΕΣΣΔ και τους συμμάχους της, ζητούσε την επιστροφή «των Ελληνοπαίδων που βρίσκονται τώρα μακριά από τα σπίτια τους», με την προϋπόθεση όμως ότι θα το επιθυμούσαν οι γονείς τους ή οι πλησιέστεροι συγγενείς τους.
Η κυβέρνηση αντιδρά και με άλλο τρόπο. Με πρωτοβουλία της Βασίλισσας Φρειδερίκης, ιδρύονται οι λεγόμενες «παιδουπόλεις», όπου συγκεντρώθηκαν περίπου 15.000 ορφανά ή αναξιοπαθούντα παιδιά, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Στις παιδουπόλεις τα παιδιά έχουν σπίτι, σιτίζονται και πηγαίνουν σχολείο, για μερικούς μήνες μέχρι και τη λήξη του πολέμου και την επιστροφή στον τόπο τους.
Ο Λάζαρος Εμμανουηλίδης, ήταν ένα από αυτά τα παιδιά, που κατέληξε σε παιδούπολη της Ρόδου για 13 μήνες, μέχρι να επιστρέψει στο χωριό του. Ο αδερφός του, όμως, είχε άλλη τύχη: Τον πήραν με το ζόρι οι αντάρτες, και τον εκπαίδευσαν στρατιωτικά κάπου στις Πρέσπες, ωστόσο τα γεγονότα τον «πρόλαβαν» και ο εμφύλιος έληξε χωρίς να ρίξει τουφεκιά. Ο ίδιος, κατέληξε στην Τασκένδη, να εργάζεται σε εργοστάσιο, και χωρίς τη δυνατότητα να επιστρέψει. Αυτό θα συνέβαινε 11 χρόνια αργότερα, μετά από πολλή προσπάθεια.
Δύο αδέρφια και δύο εκ διαμέτρου αντίθετες ζωές, υπό το πλαίσιο των δραματικών γεγονότων του Εμφυλίου, ενώ με κάποια διαφορετική συγκυρία, θα μπορούσε να βρίσκεται ο ένας στη θέση του άλλου.
Η επανένωση, έφερε την αποκάλυψη για το ποιος ήταν ο «τυχερός» και ποιος ο «άτυχος»…
Δείτε το βίντεο με τη συγκλονιστική περιγραφή του Λάζαρου Εμμανουηλίδη στο Newsbomb.gr.
Εικονολήπτης: Χάρης Γκίκας