Η 28η Οκτωβρίου 1940 αποτελεί έναν σημαντικό σταθμό στην ιστορία της Ελλάδας και τιμάται ως εθνική εορτή για την άρνηση της χώρας να δεχθεί τις απαιτήσεις του Ιταλού δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι. Με το περίφημο «ΌΧΙ» του Ιωάννη Μεταξά, ο Ελληνικός λαός αρνήθηκε την υποδούλωση και έδωσε το έναυσμα για την αντίσταση ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα. Η εορτή της 28ης Οκτωβρίου κάθε χρόνο τιμά τη μνήμη εκείνης της ημέρας και των γεγονότων που ακολούθησαν.
Πώς ξεκίνησε ο πόλεμος
Λίγο πριν από τις 3:00 τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιταλός πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι, παραδίδει στον Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά ένα τελεσίγραφο, ζητώντας την ελεύθερη διέλευση ιταλικών στρατευμάτων για στρατηγική κάλυψη των κινήσεών τους. Ο Μεταξάς απαντά στα γαλλικά «Alors, c’est la guerre» («Λοιπόν, έχουμε πόλεμο»), απορρίπτοντας ουσιαστικά τα αιτήματα της Ιταλίας.
Η έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου και το «Έπος του Σαράντα»
Στις 05:30 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, οι ιταλικές δυνάμεις εισβάλλουν στην Ήπειρο και ξεκινά ο Ελληνοϊταλικός Πόλεμος. Παρά την αριθμητική υπεροχή του εχθρού, ο ελληνικός στρατός αντιστέκεται σθεναρά. Στις 14 Νοεμβρίου, οι ελληνικές δυνάμεις εξαπολύουν αντεπίθεση, καταφέρνοντας νίκες στη Βόρεια Ήπειρο και διασφαλίζοντας σημαντικές περιοχές όπως το Αργυρόκαστρο και η Χειμάρρα.
Η αντίδραση του Μουσολίνι και η παρέμβαση της Γερμανίας
Ο Μουσολίνι, διαπιστώνοντας την αντίσταση της Ελλάδας, ζήτησε τη συνδρομή του Χίτλερ. Έτσι, την άνοιξη του 1941, η ναζιστική Γερμανία εισβάλλει στην Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας και πάλι την άρνηση του ελληνικού λαού να παραδοθεί. Η μάχη των Οχυρών του Μεταξά είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της γενναιότητας του ελληνικού στρατού, ο οποίος αντιστάθηκε έως την άλωση της Αθήνας και την αρχή της γερμανοϊταλικής κατοχής.
Οι δοκιμασίες της κατοχής και η ελληνική αντίσταση
Τα χρόνια της κατοχής υπήρξαν ιδιαίτερα δύσκολα, με την πείνα, τις εκτελέσεις και τις διώξεις να ταλανίζουν τον ελληνικό λαό. Παρά τις αντίξοες συνθήκες, οι Έλληνες οργανώνουν αντάρτικες ομάδες στα βουνά και συνεχίζουν τον αγώνα τους, ενώ πολλοί βρίσκουν καταφύγιο στην Αίγυπτο, ενισχύοντας τις ελληνικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής και τους Συμμάχους.
Η πρώτη επίσημη επέτειος του «ΌΧΙ»
Η επέτειος του «ΌΧΙ» γιορτάστηκε για πρώτη φορά το 1941, κατά την περίοδο της Κατοχής, με εκδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στις 28 Οκτωβρίου 1944, η επέτειος γιορτάζεται επίσημα με παρέλαση ενώπιον του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, και η Εκκλησία της Ελλάδας μεταφέρει τον εορτασμό της Αγίας Σκέπης από την 1η Οκτωβρίου στην 28η Οκτωβρίου, σε αναγνώριση της συμβολής της Παναγίας στον αγώνα του 1940.
Το ετήσιο μήνυμα της 28ης Οκτωβρίου
Κάθε χρόνο, η επέτειος τιμάται πανελλαδικά με παρελάσεις, δοξολογίες και την ανύψωση της ελληνικής σημαίας. Στη Θεσσαλονίκη, η ημέρα γιορτάζεται με μεγάλη στρατιωτική παρέλαση, ενώ η ελληνική κοινότητα σε διάφορες χώρες του κόσμου τιμά επίσης την επέτειο του «ΌΧΙ».