Ο κατάσκοπος της Μοσάντ, Ελι Κοέν έδρασε στη Συρία στη δεκαετία του ’60 και η ιστορία του έχει γίνει τηλεοπτική σειρά
Παράλληλα με τον αιματηρό πόλεμο που διεξάγεται στη Μέση Ανατολή και τις δολοφονίες των αξιωματούχων της Χαμάς και της Χεζμπολάχ, λαμβάνει χώρα και ένας άλλος πόλεμος πληροφοριών ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν. Πρόσφατα, οι αρχές του Ισραήλ προέβησαν στις συλλήψεις επτά Ισραηλινών πολιτών που φέρονταν να παρέχουν κρίσιμες πληροφορίες στο Ιράν έναντι μεγάλων αμοιβών. Ο πόλεμος των κατασκόπων δεν είναι κάτι καινούριο στην περιοχή και έχει ξεκινήσει από το 1960 όταν οι Ισραηλινοί απήγαγαν τον συνταγματάρχη των SS, Αντολφ Αϊχμαν. Ενας εκ των Ισραηλινών κατασκόπων που μέχρι και σήμερα θεωρείται εθνικός ήρωας είναι ο Ελι Κοέν που έδρασε στη δεκαετία του ’60 στη Συρία για λογαριασμό της Μοσάντ.
«Τιμώ αυτή την ιερή τοποθεσία και αποκαλύπτω για πρώτη φορά, μετά από ενδελεχή έρευνα που ολοκληρώθηκε πρόσφατα, ότι ο Ελι Κοέν δεν αιχμαλωτίστηκε για την ποσότητα των πληροφοριών που έστελνε ή από την πίεση των ανωτέρων του να στέλνει όλο και περισσότερες πληροφορίες. Ο Ελι Κοέν αιχμαλωτίστηκε επειδή απλά οι επικοινωνίες του είχαν υποκλαπεί από τον εχθρό». Και αυτό είναι δεδομένο για τις μυστικές υπηρεσίες», έλεγε πριν από δύο χρόνια ο επικεφαλής της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπαρνέα στα εγκαίνια του Μουσείου Ελι Κοέν στην Χερτσλιγιά, μια πόλη λίγα χιλιόμετρα βορειότερα του Τελ Αβίβ. «Ηταν αγωνιστής, θαρραλέος, είχε αξίες και ήταν πιστός. Είναι πηγή έμπνευσης και ακόμα και σήμερα μαθαίνουμε από εκείνον, για τη θυσία του, την αφοσίωσή του και τον Σιωνισμό του», πρόσθεσε ο Μπαρνέα για τον Ισραηλινό κατάσκοπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη νίκη του Ισραήλ στον πόλεμο των Εξι Ημερών με τη Συρία το 1967. Ο Ελι Κοέν αναγνωρίστηκε από τις αρχές της Συρίας στις αρχές του 1965 και θανατώθηκε με απαγχονισμό στη Δαμασκό στις 18 Μαΐου εκείνης της χρονιάς. Ήταν 40 ετών και η σωρός του δεν έχει παραδοθεί έως και σήμερα στην οικογένειά του στο Ισραήλ. Η ιστορία του έγινε μίνι τηλεοπτική σειρά έξι επεισοδίων στο Netflix με τίτλο «Ο κατάσκοπος» και τον ενσαρκώνει ο Σάσα Μπάρον Κοέν.
Ο Σάσα Μπάρον Κοέν ως Έλι Κοέν στην τηλεοπτική σειρά “Ο κατάσκοπος”
Ο Ελι Κοέν γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1924 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου από Εβραίους γονείς με τον πατέρα του να έχει μεταναστεύσει από το Χαλέπι της Συρίας το 1914. Το 1949, ενώ οι γονείς του και τα τρία αδέλφια του εγκαταστάθηκαν στο Ισραήλ, εκείνος επέλεξε να παραμείνει στη Συρία για να ολοκληρώσει τις σπουδές του ως ηλεκτρολόγος μηχανικός. Στη δεκαετία του ’50, αν και συμμετείχε σε μια σειρά από ενέργειες υπέρ του Ισραήλ στην Αίγυπτο, ποτέ δεν βρέθηκε ενοχοποιητικό στοιχείο εναντίον του και κυκλοφορούσε ελεύθερος.
Το 1957 εγκαταστάθηκε στο Ισραήλ με την εκδίωξη των Εβραίων από την Αλεξάνδρεια, μετά τον πόλεμο του Σουέζ. Προσλήφθηκε από την μυστική υπηρεσία του IDF ως αναλυτής καθώς μιλούσε Γαλλικά, Αραβικά και Εβραϊκά αλλά η θέση δεν τον ικανοποιούσε και προσπάθησε ανεπιτυχώς να ενταχθεί στη Μοσάντ. Μετά την απόρριψη από την υπηρεσία, ο Ελι Κοέν έφυγε για το Τελ Αβίβ όπου εργαζόταν σε μια ασφαλιστική εταιρεία. Το 1959 παντρεύτηκε την Νάντια Μαλιάντ με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά.
Όταν αργότερα η ένταση στα σύνορα με τη Συρία για τα υψίπεδα του Γκολάν άρχισε να αυξάνεται, η Μοσάντ αναζήτησε έναν ειδικό κατάσκοπο που θα εισχωρούσε στην κυβέρνηση της γειτονικής χώρας. Ο ρόλος δόθηκε στον Κοέν ο οποίος κρίθηκε ότι είναι ο κατάλληλος για ήταν πολύγλωσσος, είχε γεννηθεί σε αραβική χώρα και η αφοσίωσή του ήταν μοναδική. Η ένταξή του στη Μοσάντ έγινε το 1960 όπου εκπαιδεύτηκε επί ένα εξάμηνο.
Δείτε το τρέιλερ της σειράς “Ο κατάσκοπος”:
Πριν φύγει για την αποστολή του στη Συρία ο Ελι Κοέν «βαφτίστηκε» Καμάλ Αμίν Θαμπέτ με τόπο γέννησης τη Βηρυτό από Σύρους γονείς. Ζούσε με την οικογένειά του στην Αργεντινή όπου διατηρούσαν μια βιοτεχνία υφασμάτων αλλά η μεγάλη του επιθυμία ήταν να επιστρέψει στην πατρίδα για να την υπηρετήσει. Μάλιστα, το 1961, ο Ελι Κοέν ταξίδεψε στο Μπουένος Αϊρες για να αποκτήσει τη νέα του ταυτότητα. Τον Φεβρουάριο του 1962 ο Κοέν εγκαταστάθηκε στη Δαμασκό όπου ξεκίνησε σταδιακά να αποκτά επαφές και προσβάσεις με τους κυβερνητικούς αξιωματούχους. Έκανε πολύ συχνά πάρτι στο σπίτι του με καλεσμένους βουλευτές, υπουργούς, στρατιωτικούς και μέλη της οικονομικής ελίτ όπου μάθαινε τα μυστικά και τα σχέδιά τους αφού πρώτα είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Αξιωματικοί του στρατού τον καλούσαν σε περιηγήσεις στα υψίπεδα του Γκολάν κι εκείνος έβρισκε την ευκαιρία να τραβά φωτογραφίες και να φτιάχνει σχέδια με τις θέσεις του Συριακού στρατού στην περιοχή τα οποία μετέφερε με κάθε λεπτομέρεια στις υπηρεσίες του Ισραήλ. Έπεισε μάλιστα τις αρχές της Συρίας να φυτέψουν δέντρα στην περιοχή των υψιπέδων για να δίνουν την εντύπωση στους Ισραηλινούς ότι κανένας αντίπαλος δεν κρύβεται από κάτω. Με αυτό τον τρόπο οι Ισραηλινοί στον Πόλεμο των Εξι Ημερών γνώριζαν ότι οι Σύροι χρησιμοποιούσαν τα δέντρα ως απόκρυψη και έστρεφαν τα πυρά τους εκεί.
Ο Κοέν έστελνε τις πληροφορίες του στη Μοσάντ με σήματα Μορς, κρυφές επιστολές ακόμα και κατ’ ιδίαν στις σπάνιες επισκέψεις του στο Ισραήλ. Η οικογένειά του νόμιζε ότι εργαζόταν για το υπουργείο Αμυνας χωρίς να διατρέχει κίνδυνο η ζωή του. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο αδελφός του, Μορίς εργαζόταν κι εκείνος για τη Μοσάντ χωρίς τα δύο αδέλφια να γνωρίζουν την ιδιότητα του άλλου. Ο Μορίς κατάλαβε ότι ο Ελι εργάζεται για τη Μοσάντ όταν για ένα διάστημα λάμβανε εκείνος τις πληροφορίες του με σήματα Μορς από τη Συρία. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης του δεύτερου στο Ισραήλ, ο Μορίς άφησε υπαινιγμούς στον Ελι ότι γνωρίζει την ιδιότητά του.
Ο Ελι Κοέν (αριστερά) στη δίκη του
Τον Ιανουάριο του 1965 έγινε αντιληπτό από τις υπηρεσίες της Συρίας ότι κάποιος έστελνε πληροφορίες στο Ισραήλ. Για να εντοπισθεί η ταυτότητά του χρησιμοποιήθηκε η τεχνογνωσία των πρώην Σοβιετικών κατασκόπων οι οποίοι κατάφεραν να εντοπίσουν τον Κοέν στο διαμέρισμά του στα τέλη του Ιανουαρίου. Το Ισραήλ στη συνέχεια προσπάθησε να μεταφέρει τον Κοέν εκτός Συρίας ή να τον κρατήσει ζωντανό. Κατά τη διάρκεια της ανάκρισης ο κατάσκοπος βασανίστηκε αλλά ποτέ δεν έδωσε την παραμικρή πληροφορία. Πριν τη δίκη του αρχηγοί κρατών και ο Πάπας είχαν κάνει έκκληση για την απελευθέρωσή του, όμως ο Κοέν καταδικάστηκε σε θάνατο διά απαγχονισμού ο οποίος πραγματοποιήθηκε στη Δαμασκό στις 18 Μαΐου 1965 και μεταδόθηκε από την τηλεόραση. Η σωρός του δεν δόθηκε ποτέ στην οικογένειά του και το 2018 το ρολόι του εντοπίστηκε από τη Μοσάντ να αποτελεί αντικείμενο αγοραπωλησίας. Σήμερα το ρολόι φυλάσσεται στη βάση της Μοσάντ.
Ο Ελι Κοέν θεωρείται εθνικός ήρωας στο Ισραήλ και πολλοί δρόμοι έχουν πάρει το όνομά του.