Οι χιλιομετρικές αποστάσεις που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της απόστασης μεταξύ πόλεων στη χώρα βασίζονται σε ειδικά τοπογραφικά σημεία, γνωστά και ως «χιλιόμετρο μηδέν». Αυτά τα σημεία σηματοδοτούν το κέντρο από όπου ξεκινά η αρίθμηση των χιλιομέτρων, και είναι συχνά τοποθετημένα σε κεντρικές πλατείες ή σημαντικά ιστορικά μνημεία.
Ιστορικά στοιχεία για το «Χιλιόμετρο Μηδέν»
Το πιο γνωστό και παλαιότερο «χιλιόμετρο μηδέν» είναι το Miliareum Aureum της αρχαίας Ρώμης, μια μαρμάρινη στήλη από την οποία ξεκινούσαν οι χιλιομετρικές μετρήσεις της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στην Ελλάδα, οι χιλιομετρικές αποστάσεις αναγράφονται είτε σε ταμπέλες είτε σε λίθινες στήλες, και η αρίθμηση αρχίζει από την κεντρική πλατεία των πόλεων της ηπειρωτικής Ελλάδας, ενώ στα νησιά ξεκινά από τη βάση της κεντρικής αποβάθρας των λιμανιών.
Το κέντρο της Αθήνας: Το πραγματικό «χιλιόμετρο μηδέν»
Παρά τη δημοφιλή πεποίθηση ότι το «χιλιόμετρο μηδέν» της Αθήνας βρίσκεται στην Πλατεία Ομονοίας, στην πραγματικότητα εντοπίζεται στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, στον λόφο των Νυμφών, γνωστός και ως Λόφος Αστεροσκοπείου. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο ιδρύθηκε το 1842 και αποτελεί το παλαιότερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας. Βρίσκεται απέναντι από τον Παρθενώνα, καθιστώντας το όχι μόνο ένα σημαντικό επιστημονικό κέντρο αλλά και ένα εμβληματικό σημείο της πόλης.
Το κέντρο της Θεσσαλονίκης: Πλατεία Δημοκρατίας (Βαρδάρης)
Στη Θεσσαλονίκη, το σημείο από το οποίο μετρούνται οι αποστάσεις είναι η Πλατεία Δημοκρατίας, γνωστή και ως πλατεία Βαρδάρη. Εκεί, αρχίζει η μέτρηση των εσωτερικών χιλιομετρικών αποστάσεων της πόλης, αποτελώντας ένα καθοριστικό σημείο για τον αστικό ιστό.
Πάντα η ακριβής μέτρηση των αποστάσεων από το κέντρο μιας πόλης βασίζεται σε ιστορικά και γεωγραφικά σημεία αναφοράς, που έχουν επιλεγεί για την τοπογραφική και ιστορική τους σημασία. Στην Αθήνα, το κέντρο εντοπίζεται στο Εθνικό Αστεροσκοπείο, ενώ στη Θεσσαλονίκη, η Πλατεία Δημοκρατίας αποτελεί το αντίστοιχο σημείο εκκίνησης.