Ένα κέντρο στην καρδιά της Αθήνας υποδέχεται εγκύους και νέες μητέρες από όλο τον κόσμο, προσφέροντάς τους συμβουλές και πρακτική υποστήριξη όταν δεν έχουν πού αλλού να απευθυνθούν
«Όταν ήμουν 7 μηνών έγκυος, έπρεπε να σταματήσω τη δουλειά λόγω επιπλοκών», λέει η 35χρονη Queen από τη Νιγηρία, που δούλευε ως καθαρίστρια. Τώρα, θηλάζει την κόρη της Precious στο Κέντρο Μητέρας-Παιδιού της διεθνούς οργάνωσης AMURTEL (Ananda Marga Universal Relief Team Ladies), που βρίσκεται στην πλατεία Βικτωρίας και είναι ανοιχτό καθημερινά σε εγκύους και μητέρες από όλο τον κόσμο, Ελληνίδες, μετανάστριες και προσφυγοπούλες. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, η Queen ερχόταν εδώ για υπερηχογράφημα. Πλέον, έρχεται μία φορά την εβδομάδα στη συνάντηση με τη σύμβουλο θηλασμού Μαρία Φερτάκη. Μαζί με άλλες τρεις γυναίκες παίρνουν πληροφορίες για τα πάντα, από το πότε θα δώσουν στερεά τροφή στα μωρά τους μέχρι το πώς να τα θηλάζουν όταν αρχίζουν να βγάζουν δοντάκια και το τι δίνουν οι Ελληνίδες στα δικά τους ως πρώτη στερεά τροφή. Αν δεν υπήρχε αυτό το μέρος, η Queen και οι φίλες της δεν θα είχαν πρόσβαση σε σύμβουλο θηλασμού ούτε και σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης.
Η AMURTEL στην Ελλάδα ξεκίνησε στο αποκορύφωμα της προσφυγικής κρίσης, το 2015, με επισκέψεις σε δύο καταυλισμούς στην Αττική, αφού είχαν κλείσει τα βόρεια σύνορα και οι άνθρωποι είχαν εγκλωβιστεί στη χώρα. Μεταξύ αυτών, υπήρχαν δεκάδες έγκυοι και λεχώνες που έπρεπε να έχουν πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, αλλά και στήριξη στον θηλασμό. Το Κέντρο Μητέρας-Παιδιού στην πλατεία Βικτωρίας λειτουργεί από τον Σεπτέμβριο του 2016. Συγκριτικά με το 2015, όταν έφτασαν στην Ελλάδα περισσότεροι από 857.000 πρόσφυγες και μετανάστες, το μεγάλο προσφυγικό ρεύμα έχει μειωθεί, ωστόσο το ζήτημα συνεχίζει να υφίσταται. Το 2017 ήρθαν 29.700 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ για το 2018 αναμένεται το νούμερο αυτό να φτάσει τους 28.600.
Στην Ελλάδα σήμερα
Οι ανάγκες που καλύπτει η AMURTEL παραμένουν σημαντικές, αφού οι ειδικοί υπολογίζουν ότι περίπου 1 στις 5 γυναίκες που καταφεύγουν στη χώρα μας είναι έγκυος ή λεχώνα. Και για τις Ελληνίδες, όμως, τα πράγματα είναι δύσκολα. Η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει περισσότερο από όλους τις γυναίκες και τα παιδιά, με την ανεργία μεταξύ των γυναικών να έχει φτάσει στο 23,7%, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο των ανδρών, που βρίσκεται στο 15%. Το 2017, έγιναν 7.389 επισκέψεις σε ειδικούς της AMURTEL και διανεμήθηκαν 36.120 πάνες, 1.453 σετ εσωρούχων και 300 μάρσιποι. Σήμερα, στο Κέντρο Μητέρας-Παιδιού προσφέρονται υπηρεσίες προ και μεταγεννητικής φροντίδας από μαίες, ενώ οργανώνονται και ομαδικές ή ατομικές συναντήσεις θηλασμού. Ακόμα, προσφέρεται ενημέρωση για την περίοδο μετά την εγκυμοσύνη, την αναπαραγωγική υγεία, τη διατροφή των βρεφών και των εγκύων. Παράλληλα, έχει ξεκινήσει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης προσφύγων και μεταναστριών, ώστε να γίνουν οι ίδιες σύμβουλοι θηλασμού, με στόχο αργότερα να προσληφθούν από το ίδιο το κέντρο ή κάποια άλλη οργάνωση ως συντονίστριες.
Η μεταφράστρια Σάρα, η Didi Lee και η κοινωνική ανθρωπολόγος Αλεξάνδρα Μπαλαντί.
Η συντονίστρια του προγράμματος στην Ελλάδα, η Αμερικανίδα Didi Lee, ζει στη χώρα μας τα τελευταία 20 χρόνια. Παλιότερα «έτρεχε» ένα κέντρο της οργάνωσης στο Μαρούσι, με σκοπό να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει τις γυναίκες για τις επιλογές που έχουν κατά τη γέννα, μιας και η Ελλάδα είναι από τις «πρωταθλήτριες» στις καισαρικές τομές. «Του χρόνου κιόλας θέλουμε να επεκταθούμε», επισημαίνει. «Θα έχουμε και ψυχολόγο και κοινωνική λειτουργό που θα συνοδεύουν τις γυναίκες στο νοσοκομείο. Γιατί μπορεί εμείς να τους εξηγούμε ότι προσφέρουμε βασική φροντίδα και ότι πρέπει να πηγαίνουν στο νοσοκομείο για προγεννητικό έλεγχο και τεστ υγείας των βρεφών, αλλά οι περισσότερες δεν είναι συνηθισμένες να κάνουν πολλές εξετάσεις, οπότε συχνά δεν πηγαίνουν. Μια κοινωνική λειτουργός θα κάλυπτε πολλά από τα κενά που έχουμε τώρα. Ο στόχος μας είναι σε δύο χρόνια όλο το κέντρο να το “τρέχουν” πρόσφυγες και Ελληνίδες, αλλά και να στέλνουμε εκπαιδευμένες γυναίκες σε άλλες οργανώσεις. Βλέπω, και ελπίζω, η θέση μου σε δύο χρόνια να είναι πια περιττή».
Η μαία Laura Alemanno.
Προβλήματα και λύσεις
Η Laura Alemanno, εθελόντρια μαία από την Ελβετία, παραιτήθηκε από τη δουλειά της και μαζί με μια συνάδελφό της έφεραν ένα μικρό βαν εξοπλισμένο με έναν υπερηχογράφο. Έτσι γυρνάνε τους καταυλισμούς του Σκαραμαγκά και του Ελαιώνα και κάνουν κατ’ οίκον υπερήχους σε εγκύους. «Οι γυναίκες δεν λαμβάνουν την κατάλληλη ενημέρωση για την πρόσβαση που μπορούν να έχουν στα νοσοκομεία ούτε για την αναγκαιότητα του προγεννητικού ελέγχου», λέει η Alemanno σε ένα διάλειμμά της. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τις γυναίκες πρόσφυγες είναι η γλώσσα και η έλλειψη μεταφραστών στα δημόσια νοσοκομεία. Συχνά δεν καταλαβαίνουν τι ακριβώς τις συμβουλεύουν οι γιατροί και τα ερωτήματά τους μένουν αναπάντητα». Η Alemanno θα επιστρέψει στην Ελβετία για μερικούς μήνες να εργαστεί και μετά θα ξαναγυρίσει στην Ελλάδα να συνεχίσει να προσφέρει. «Μπορώ να πω ότι η κατάσταση είναι απογοητευτική. Αυτοί οι άνθρωποι περιμένουν τόσα χρόνια να ξαναρχίσουν τις ζωές τους. Είναι πολύ δύσκολα για τις γυναίκες. Ενώ υπάρχουν διάφορες οργανώσεις που προσφέρουν και δουλεύουν, πολλές γυναίκες παραμένουν χωρίς πρόσβαση σε βασικές παροχές».
Στην ομάδα θηλασμού η συζήτηση ακόμα συνεχίζεται. «Εδώ ήρθα από την πρώτη στιγμή που έμαθα ότι είμαι έγκυος», λέει η Queen. «Με βοήθησαν με τους απαραίτητους υπερήχους, μου έδωσαν συμπληρώματα διατροφής. Τώρα έμαθα και μερικές καλές συμβουλές για το πώς να θηλάζω, όπως π.χ. να ξαπλώνω». Ενώ η μικρή Precious έχει πια αποκοιμηθεί, η σύμβουλος θηλασμού ρωτάει τις γυναίκες για τις συνήθειες και τους προβληματισμούς που έχουν για τα μωρά τους. Μία από αυτές ανησυχεί ότι το παιδί της έχει δυσκοιλιότητα, μία άλλη ζητάει συμβουλές τώρα που το μωρό της βγάζει δοντάκια. «Προσπαθώ να μην είμαι διδακτική, αντιθέτως, δίνω εναλλακτικές, γιατί υπάρχουν διαφορετικές κουλτούρες και παραδόσεις», εξηγεί η κ. Φερτάκη. «Οι μητέρες μοιράζονται συμβουλές και πληροφορίες μεταξύ τους κι εγώ καθοδηγώ και διορθώνω αν ειπωθεί κάτι επικίνδυνο. Σε πολλές κοινότητες κυριαρχούν διάφορες ιδέες για το ξένο γάλα, π.χ., ότι επιλέγοντάς το οι μητέρες μπορούν να κινηθούν πιο εύκολα, πιο γρήγορα». Εκτός από τα σπίτια και τις δουλειές τους, οι περισσότερες έχουν χάσει και την οικογένειά τους από τον πόλεμο και την προσφυγιά. «Δεν έχουν την υποστήριξη που είχαν στη χώρα τους από τη μητέρα τους, τις θείες, τις γιαγιάδες, ενώ συχνά οι γιατροί από τα μαιευτήρια εδώ τους γράφουν κατευθείαν συνταγή για ξένο γάλα. Είναι εντυπωσιακό πως, παρά τα όσα έχουν περάσει, με λίγη ενθάρρυνση και παρακολούθηση ξεπερνούν τις δυσκολίες και καταφέρνουν να θηλάσουν». Η κ. Φερτάκη αναφέρει ότι δεν είχε κανένα περιστατικό που δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει, ενώ πολλές άλλες ανθρωπιστικές οργανώσεις καταφεύγουν στη λύση της φόρμουλας για τη διατροφή των βρεφών. «Ο θηλασμός είναι τρομερά βοηθητικός και προσφέρει ανακούφιση στη γυναίκα, σαν να είναι θεραπευτικός. Απ’ όσο ξέρουμε, είμαστε η μόνη οργάνωση που στηρίζει τον θηλασμό και μένει με τη μητέρα μέχρι να θηλάσει».
—Πλ. Βικτωρίας 10-12, 1ος όροφος. Καθημερινές, ανοιχτά από τις 10:00 μέχρι τις 16:00. Τηλέφωνο για ραντεβού με συμβούλους θηλασμού ή για υπερηχογράφημα: 211 1848436. greece.amurtel.org