Πώς μαθαίνεις σε ένα πουλί πώς και πού να πετάει;
Η χαρακτηριστική βόρεια φαλακρή ίβις, η οποία κυνηγήθηκε ουσιαστικά μέχρι την εξαφάνιση της τον 17ο αιώνα, αναβίωσε χάρη στις προσπάθειες αναπαραγωγής και επαναδημιουργίας της τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Αλλά τα συγκεκριμένα πουλιά, γνωστά για το χαρακτηριστικό μαύρο και ιριδίζον πράσινο φτέρωμά τους, το φαλακρό κόκκινο κεφάλι και το μακρύ κυρτό ράμφος τους, δεν γνωρίζουν ενστικτωδώς προς ποια κατεύθυνση να πετάξουν για να μεταναστεύσουν χωρίς την καθοδήγηση των γεννημένων στην άγρια φύση γερόντων.
Έτσι, μια ομάδα επιστημόνων και συντηρητών ανέλαβε να γίνει ανάδοχος γονέας και εκπαιδευτής πτήσης.
«Πρέπει να τους διδάξουμε τη διαδρομή της μετανάστευσης», δήλωσε ο βιολόγος Γιοχάνες Φριτς.
Η βόρεια φαλακρή ίβις κάποτε πετούσε πάνω από τη Βόρεια Αφρική, την Αραβική Χερσόνησο και μεγάλο μέρος της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της νότιας Βαυαρίας της Γερμανίας.
Τα μεταναστευτικά πουλιά θεωρούνταν επίσης λιχουδιά, και το πουλί, γνωστό στα γερμανικά ως Waldrapp, εξαφανίστηκε από την Ευρώπη, αν και λίγες αποικίες αλλού επιβίωσαν.
Οι προσπάθειες του Φριτς και της ομάδας Waldrappteam, μιας ομάδας διατήρησης και έρευνας με έδρα την Αυστρία, έφεραν τον πληθυσμό της Κεντρικής Ευρώπης από το μηδέν σε σχεδόν 300 από την έναρξη του έργου τους το 2002.
Το κατόρθωμα αυτό μετέφερε το είδος από την κατάταξη «υπό εξαφάνιση» στην κατηγορία «απειλούμενο με εξαφάνιση» και, όπως λέει ο Φριτς, είναι η πρώτη προσπάθεια επανεισαγωγής ενός εξαφανισμένου από την ήπειρο μεταναστευτικού είδους πουλιού.
Οι πρώτες προσπάθειες επανεισαγωγής της ομάδας Waldrappteam ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεπιτυχείς, διότι, χωρίς να διδάξουν στα πουλιά τη διαδρομή της μετανάστευσης, τα περισσότερα εξαφανίστηκαν σύντομα μετά την απελευθέρωση.
Αντί να επιστρέψουν σε κατάλληλους τόπους διαχείμασης, όπως η Τοσκάνη της Ιταλίας, πέταξαν προς διαφορετικές κατευθύνσεις και τελικά πέθαναν.
Έτσι, η ομάδα Waldrappteam ανέλαβε ως ανάδοχοι γονείς και εκπαιδευτές πτήσης για τον πληθυσμό της Κεντρικής Ευρώπης, ο οποίος αποτελείται από απογόνους από πολλές αποικίες ζωολογικών κήπων και απελευθερώθηκε στη φύση με την ελπίδα να δημιουργηθεί μια μεταναστευτική ομάδα.
Φέτος σηματοδοτεί το 17ο ταξίδι με οδηγούς μετανάστευσης υπό την καθοδήγηση ανθρώπων και τη δεύτερη φορά που αναγκάζονται να καθοδηγήσουν τα πτηνά σε μια νέα διαδρομή προς την Ισπανία λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Για να προετοιμαστούν για το ταξίδι, τα μικρά απομακρύνονται από τις αποικίες αναπαραγωγής τους όταν είναι μόλις λίγων ημερών.
Μεταφέρονται σε ένα πτηνοτροφείο που εποπτεύεται από τους ανάδοχους γονείς με την ελπίδα της «αποτύπωσης», όταν τα πουλιά θα δεθούν με αυτούς τους ανθρώπους για να τους εμπιστευτούν τελικά κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής.
Η Μπάρμπαρα Στάινινγκερ, ανάδοχη μητέρα της ομάδας Waldrapp, δήλωσε ότι ενεργεί σαν «η μαμά των πουλιών τους».
«Τα ταΐζουμε, τα καθαρίζουμε, καθαρίζουμε τις φωλιές τους. Τα φροντίζουμε καλά και φροντίζουμε να είναι υγιή πουλιά», είπε. «Αλλά επίσης αλληλεπιδρούμε μαζί τους».
Στη συνέχεια, η Στάινινγκερ και οι υπόλοιποι ανάδοχοι γονείς κάθονται στο πίσω μέρος ενός μικρού αεροσκάφους, χαιρετούν και φωνάζουν ενθαρρυντικά λόγια μέσω ενός μεγάφωνου καθώς αυτό πετάει στον αέρα.
Είναι μια παράξενη σκηνή: Το αεροσκάφος μοιάζει με ιπτάμενο καρτ με έναν τεράστιο ανεμιστήρα στο πίσω μέρος και ένα κίτρινο αλεξίπτωτο που το κρατάει ψηλά. Παρόλα αυτά, τρεις δεκάδες πουλιά ακολουθούν το κατασκεύασμα, με πιλότο τον Φριτς, καθώς πλέει πάνω από αλπικά λιβάδια και πρόποδες λόφων.
Waldrappteam Conservation & Research μέσω AP
Ο Φριτζ εμπνεύστηκε από τον «Πατέρα Χήνα» Μπιλ Λίσμαν, έναν φυσιοδίφη που δίδαξε τις καναδικές χήνες να πετούν δίπλα στο αεροπλάνο του, από το 1988. Αργότερα καθοδήγησε τους απειλούμενους γερανούς whooping μέσα από ασφαλείς διαδρομές και ίδρυσε τη μη κερδοσκοπική οργάνωση «Επιχείρηση Μετανάστευση».
Το έργο του Λίσμαν αποτέλεσε την αφορμή για την ταινία του 1996 «Fly Away Home» (Πέτα μακριά στο σπίτι), στην οποία όμως εμφανίζεται ένα νεαρό κορίτσι ως «μητέρα» των χηνών.
Όπως και ο Λίσμαν, οι προσπάθειες του Φριτς και της ομάδας του έχουν αποδώσει.
Το πρώτο πουλί μετανάστευσε ανεξάρτητα πίσω στη Βαυαρία το 2011 από την Τοσκάνη.
Περισσότερα έχουν πετάξει στη διαδρομή που είναι πάνω από 550 χιλιόμετρα κάθε χρόνο, και η ομάδα ελπίζει ότι ο πληθυσμός της Κεντρικής Ευρώπης θα ξεπεράσει τα 350 πουλιά μέχρι το 2028 και θα γίνει αυτοσυντηρούμενος.
Αλλά οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σημαίνουν ότι τα Waldrapp μεταναστεύουν τώρα αργότερα στην εποχή, γεγονός που τα αναγκάζει να διασχίσουν τις Άλπεις σε πιο κρύο και επικίνδυνο καιρό, χωρίς τη βοήθεια των θερμών ρευμάτων αέρα, γνωστών ως θερμικά, που ανεβαίνουν προς τα πάνω και βοηθούν τα πουλιά να πετάξουν χωρίς να δαπανήσουν επιπλέον ενέργεια.
Ως απάντηση, η ομάδα Waldrappteam πραγματοποίησε πιλοτικά μια νέα διαδρομή το 2023, από τη Βαυαρία προς την Ανδαλουσία στη νότια Ισπανία.
Φέτος, η διαδρομή είναι περίπου 2.800 χιλιόμετρα, περίπου 300 χιλιόμετρα μεγαλύτερη από την περσινή διαδρομή. Νωρίτερα αυτό το μήνα από ένα αεροδρόμιο στο Πάτερσελ, στην ανώτερη Βαυαρία, η ομάδα οδήγησε 36 πουλιά σε ένα στάδιο μέσα από φωτεινούς μπλε ουρανούς και έναν ούριο άνεμο που αύξησε την ταχύτητά τους.
Όλο το ταξίδι προς την Ισπανία θα μπορούσε να διαρκέσει έως και 50 ημέρες και να ολοκληρωθεί στις αρχές Οκτωβρίου. Αλλά ο Φριτς λέει ότι η προσπάθεια είναι μεγαλύτερη από τις βόρειες φαλακρές ίβις: Πρόκειται για το άνοιγμα του δρόμου για να πετάξουν και άλλα απειλούμενα μεταναστευτικά είδη.
Πηγή: AP News