Είναι ένα φαινόμενο που με βασανίζει καιρό τώρα. Λέξεις, αντιδράσεις , συμπεριφορές που αλλιώς τις μάθαμε κι αλλιώς τις χρησιμοποιούμε. Που ο εγκέφαλός μας εξελίχτηκε τόσο πολύ ώστε άλλαξε εντελώς τη σημασία της μοναδικής λέξης που δε μπορεί να μεταφραστεί σε καμία άλλη γλώσσα. Τη λέξη «φιλότιμο».
Πίσω απ’ αυτή τη λέξη υπάρχουν χιλιάδες άλλες, που έχασαν την έννοιά τους μαζί της. Όπως η ειλικρίνεια που έγινε ένα με την αγένεια.
Δεν είμαστε ειλικρινείς όταν λέμε σε μία κυρία πως το φόρεμά της την παχαίνει- είμαστε αγενείς. Η ειλικρίνεια μπορεί να εκφραστεί με ευγενικό τρόπο που δε προσβάλλει και δε στεναχωρεί κανέναν.
Δεν είμαστε ειλικρινείς όταν λέμε ένα παιδί χαζό επειδή αδυνατεί να αριστεύσει. Θα είμαστε πιο σωστοί αν το βοηθήσουμε να δει τις αδυναμίες του και να προσπαθήσει να τις διορθώσει.
Δεν είμαστε ειλικρινείς όταν στην αρχή κάθε πρόταση βάζουμε τη λέξη «εγώ» και τη συνεχίζουμε με συγκρίσεις. Είμαστε αγενείς γιατί θέλουμε να μειώσουμε τον άλλο μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουμε τον πληγωμένο μας εγωισμό.
Δεν είμαστε ειλικρινείς όταν έρχεται ένας φίλος να μας ανοίξει την καρδιά του κι εμείς τον στήνουμε στον τοίχο φορτώνοντάς τον με επιπλέον άσχημα συναισθήματα. Δε θέλει κριτική και λόγια βαριά εκείνη τη στιγμή. Θέλει ένα ζευγάρι αυτιά να τον ακούσουν… μόνο.
Δεν είμαστε ειλικρινείς όταν λέμε εύκολα στον άλλο «φταις» τη στιγμή μάλιστα που δεν έχουμε καθίσει να λογαριάσουμε σε πόσα πολλά πράγματα είμαστε εμείς οι φταίχτες. Ξέρει πολύ καλά αν και πόσο φταίει. Ένα χέρι βοήθειας θέλει.
Είναι και το άλλο φαινόμενο της ευγένειας που πλέον αντί να επαινείται, παρεξηγείται. Υπάρχει η άποψη πως ο ευγενικός είναι το κορόιδο που οι άλλοι γελάνε εις βάρος του.
Είμαστε κορόιδα όταν προσφέρουμε εθελοντική εργασία κι είμαστε ικανοποιημένοι βαθύτατα όταν λαμβάνουμε ηθική ανταμοιβή αντί για υλική. Αδιαφορούμε να γεμίσουμε τη τσέπη μας γιατί μας αρέσει που γεμίζουμε τη καρδιά μας και τα όνειρά μας το βράδυ.
Είμαστε κορόιδα γιατί βοηθάμε τη γιαγιά στο σούπερ μάρκετ που δε μπορεί να διαβάσει τις τιμές των προϊόντων γιατί ξέχασε τα γυαλάκια της στο σπίτι. Βιαζόμαστε να φύγουμε αλλά οι ευχές της άγνωστης γιαγιάς θα κάνουν τη ψυχή μας να πετάξει.
Είμαστε κορόιδα γιατί λέμε ευχαριστώ και παρακαλώ στο κύριο που πουλάει αυγά στη λαϊκή μέσα στη βροχή απ’ τις 5 το πρωί. Γιατί θα έπρεπε να είμαστε ευγενικοί μόνο στους κουστουμάτους και τους δήθεν.
Είμαστε κορόιδα γιατί δε πήγαμε στο σχολείο να πουλήσουμε νταηλίκι στο παιδί που πείραξε το δικό μας, αλλά συζητήσαμε και συμβουλέψαμε το σπλάχνο μας πώς πρέπει να βάζει όρια στη συμπεριφορά των άλλων απέναντί του. Γιατί μιλάμε στον πληθυντικό όταν απευθυνόμαστε στον δάσκαλο κι όχι στον ενικό λες κι είμαστε φιλαράκια.
Είμαστε κορόιδα γιατί ακολουθούμε πιστά τη φράση που λέει «δε κάνουμε στους άλλους αυτό που δε θα θέλαμε να μας κάνουν».
Αλλάζουν οι καιροί και μαζί τους παρασέρνουν και την ανθρωπιά μας. Η νοημοσύνη μας εξελίσσεται αλλά κάποιες φορές παίρνει λάθος δρόμο. Το φιλότιμο, η ευγένεια, η ανθρωπιά, η αγάπη, το χαμόγελο, οι καλοί τρόποι μεταλλάσσονται.
Δήμητρα Μουλαρά, συγγραφέας