Η δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, στην Τεχεράνη έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και διεθνή ανησυχία. Ο Χανίγια, ο οποίος βρισκόταν στην πρωτεύουσα του Ιράν για την ορκωμοσία του νέου προέδρου της χώρας, Μασούντ Πεζεσκιάν, σκοτώθηκε σε επίθεση που η Χαμάς χαρακτήρισε ως «ύπουλη σιωνιστική επιδρομή».
Η Χαμάς, με επίσημη ανακοίνωσή της, κατήγγειλε την επίθεση ως «άνανδρη ενέργεια» του Ισραήλ, ενώ στελέχη της, όπως ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ και ο Σάμι Αμπού Ζούχρι, υποσχέθηκαν ότι η πράξη αυτή δεν θα μείνει ατιμώρητη και αποτελεί σοβαρή κλιμάκωση από την ισραηλινή πλευρά.
Οι Φρουροί της Επανάστασης, το επίλεκτο σώμα των ενόπλων δυνάμεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας, επιβεβαίωσαν τη δολοφονία του Χανίγια και του σωματοφύλακά του, σύμφωνα με ιρανικά μέσα ενημέρωσης. Οι ιρανικές αρχές έχουν ξεκινήσει έρευνα για τη δολοφονία, με τα ευρήματα να αναμένονται σύντομα, όπως μετέδωσε το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων Tasnim.
Η κατάσταση παραμένει τεταμένη και η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εξελίξεις, καθώς η δολοφονία του Χανίγια μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ήδη ασταθή περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Η ανακοίνωση της Χαμάς
Το τηλεοπτικό δίκτυο Al-Jazeera δημοσίευσε ένα πλήρες αντίγραφο της δήλωσης της Χαμάς για τη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια. «Στο όνομα του Αλλάχ, του Πολυεύσπλαχνου, το Κίνημα Ισλαμικής Αντίστασης της Χαμάς θρηνεί στον μεγάλο παλαιστινιακό λαό μας, στο αραβικό και ισλαμικό έθνος και σε όλους τους ελεύθερους ανθρώπους του κόσμου τον αδερφό, ηγέτη, μάρτυρα, Μουτζαχίντ Ισμαήλ Χανίγιε.
Ο επικεφαλής του κινήματος, που σκοτώθηκε σε προδοτική σιωνιστική επιδρομή στην κατοικία του στην Τεχεράνη, μετά τη συμμετοχή του στην τελετή ορκωμοσίας του νέου Ιρανού προέδρου. Στον Αλλάχ ανήκουμε και σε Αυτόν θα επιστρέψουμε. Και είναι τζιχάντ, νίκη ή μαρτύριο»
», πρόσθεσε. Ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς δεσμεύτηκε ότι η ομάδα θα απαντήσει στη δολοφονία του Χανίγα. Ο Μούσα Αμπού Μαρζούκ χαρακτήρισε την επιδρομή «άνανδρη πράξη που δεν θα μείνει ατιμώρητη», σύμφωνα με το τηλεοπτικό κανάλι Al-Aqsa που διευθύνεται από τη Χαμάς.
Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν (IRGC) εξέφρασε τα συλλυπητήριά του μετά τον θάνατο του Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη και ανέφερε ότι είχε στοχοποιηθεί στην κατοικία του μαζί με έναν Ιρανό σωματοφύλακα. Βρισκόταν στο Ιράν για να παραστεί στην ορκωμοσία του νέου προέδρου Μασούντ Πεζεσκιάν. Ήταν η τελευταία φορά που εθεάθη δημόσια, ενώ συνάντησε τον νέο πρόεδροκαθώς και τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο πρόεδρος είπε στον ηγέτη της Χαμάς ότι το Ιράν θα «σταθεί στο πλευρό του παλαιστινιακού λαού», με τον Χανίγια να ευχαριστεί το Ιράν για την «τιμητική του θέση».
Το IRGC είναι μια σημαντική στρατιωτική, πολιτική και οικονομική δύναμη στο Ιράν, με στενούς δεσμούς με τον ανώτατο ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Σε δήλωση που κοινοποιήθηκε από το τμήμα μέσων ενημέρωσης Sepah news ανέφερε ότι η ομάδα ερευνά «την αιτία και τις διαστάσεις του συμβάντος» και θα ανακοινώσει το αποτέλεσμα αργότερα. Πρόσθεσε ότι ο Χανίγια και ένας από τους σωματοφύλακές του «μαρτύρησαν».
Οι ΗΠΑ ηγούνταν μιας παγκόσμιας διπλωματικής προσπάθειας για να αποτρέψουν την κλιμάκωση της έντασης μεταξύ του Ισραήλ και της υποστηριζόμενης από το Ιράν Χεζμπολάχ και να εμποδίσουν να εξελιχθεί σε πλήρη περιφερειακή σύγκρουση. Οι δύο δολοφονίες εγείρουν τώρα το διακύβευμα όχι μόνο για τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, αλλά το Ιράν, το οποίο υποστηρίζει και τις δύο ομάδες.
Ισραήλ: Ο θάνατος του Χανίγια «κάνει τον κόσμο καλύτερο μέρος»
Το Ισραήλ δεν έχει εκδώσει επίσημη δήλωση για τον θάνατο του Χανίγια, αλλά υπήρξε αντίδραση από ορισμένους πολιτικούς όπως ο υπουργός Πολιτιστικής Κληρονομιάς Αμιτσάι Ελιγιάχου. Έγραψε στο X ότι ο θάνατός του «κάνει τον κόσμο καλύτερο».
Άρχισε τη δημοσίευσή του στο X, λέγοντας: «Αυτός είναι ο σωστός τρόπος για να καθαρίσεις τον κόσμο από αυτή τη βρωμιά», πριν συνεχίσει να λέει «όχι άλλες φανταστικές συμφωνίες ειρήνης/παράδοσης, όχι άλλο έλεος για αυτούς τους θνητούς» Είπε επίσης ότι «το σιδερένιο χέρι που θα τους χτυπήσει» θα «ενδυναμώσει την ικανότητά μας να ζούμε ειρηνικά με όσους επιθυμούν την ειρήνη».
Ποιος ήταν ο Ισμαήλ Χανίγια
Ο Ισμαήλ Χανίγια, ο οποίος σκοτώθηκε στην Τεχεράνη, σύμφωνα με τη Χαμάς και τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης, ήταν μακροχρόνιος πολιτικός ηγέτης της μαχητικής ομάδας.
Ο 62χρονος γεννήθηκε σε καταυλισμό προσφύγων κοντά στην πόλη της Γάζας και εντάχθηκε στη Χαμάς στα τέλη της δεκαετίας του 1980 κατά τη διάρκεια της Πρώτης Ιντιφάντα ή εξέγερσης, αναφέρει το CNNi.
Καθώς η Χαμάς αναπτύχθηκε στην εξουσία, ο Χανίγια ανέβηκε στις τάξεις – διορίστηκε μέλος μιας μυστικής «συλλογικής ηγεσίας» το 2004 και στη συνέχεια διορίστηκε πρωθυπουργός της Παλαιστινιακής Αρχής το 2006.
Μέχρι το 2017 είχε γίνει αρχηγός της ομάδας – και αμέσως μετά ονομάστηκε «ειδικά χαρακτηρισμένος παγκόσμιος τρομοκράτης» από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Με τα χρόνια, συμμετείχε σε ειρηνευτικές συνομιλίες με τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Τζίμι Κάρτερ και συναντήθηκε με άλλους παγκόσμιους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Εμίρη του Κατάρ, Σεΐχη Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ-Θάνι και του Κινέζου διπλωμάτη Γουάνγκ Κετζιάν νωρίτερα φέτος.
Τον Απρίλιο, ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές σκότωσαν τρεις από τους γιους του Χανίγια και τέσσερα από τα εγγόνια του, σύμφωνα με τη Χαμάς.
Εκείνη την εποχή, ο Χανίγια – ο οποίος είχε την έδρα του στο Κατάρ – επέμεινε ότι ο θάνατός τους δεν θα επηρεάσει τη συνεχιζόμενη κατάπαυση του πυρός και τις συνομιλίες για τους ομήρους.
«Όποιος πιστεύει ότι, στοχοποιώντας τα παιδιά μου κατά τις διαπραγματευτικές συνομιλίες και προτού συμφωνηθεί μια συμφωνία, θα αναγκάσει τη Χαμάς να υποχωρήσει στις απαιτήσεις της, έχει αυταπάτες», είπε.
Οι γιοι του σκοτώθηκαν από το Ισραήλ
Τρεις από τους γιους του Χανίγια, Χαζέμ, Αμίρ και Μοχάμεντ, σκοτώθηκαν στις 10 Απριλίου όταν μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή έπληξε το αυτοκίνητο που οδηγούσαν, ανακοίνωσε η Χαμάς. Ο Χανίγια έχασε επίσης τέσσερα από τα εγγόνια του, τρία κορίτσια και ένα αγόρι, στην επίθεση.
Ο ίδιος είχε αρνηθεί τους ισραηλινούς ισχυρισμούς ότι οι γιοι του ήταν μαχητές της οργάνωσης και είπε ότι «τα συμφέροντα του παλαιστινιακού λαού είναι πάνω από όλα» όταν ρωτήθηκε εάν η δολοφονία τους θα επηρεάσει τις συνομιλίες εκεχειρίας. Παρά τη σκληρή γλώσσα που συχνά εξέφραζε δημοσίως, Άραβες διπλωμάτες και αξιωματούχοι τον θεωρούσαν συχνά ως σχετικά ρεαλιστή σε σύγκριση με πιο σκληροπυρηνικές φωνές μέσα στη Γάζα, όπου η στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς σχεδίαζε την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου.
Ενώ έλεγε στον ισραηλινό στρατό ότι θα βρεθούν «πνιγμένοι στην άμμο της Γάζας», ο Χανίγια και ο προκάτοχός του στην ηγεσία της Χαμάς, Χαλέντ Μεσάαλ ταξίδευαν στην περιοχή για συνομιλίες σχετικά με μια συμφωνία εκεχειρίας με το Ισραήλ με τη μεσολάβηση του Κατάρ, η οποία θα περιελάμβανε ανταλλαγή Παλαιστινίων ομήρων στις ισραηλινές φυλακές καθώς και περισσότερη βοήθεια για τη Γάζα.
Το Ισραήλ θεωρεί ολόκληρη την ηγεσία της Χαμάς τρομοκράτες και έχει κατηγορήσει τον Χανίγια, τον Μεσάαλ και άλλους ότι συνεχίζουν να «κινούν τα νήματα της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς». Πόσα γνώριζε εκ των προτέρων ο ίδιος ο Χανίγια για την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου δεν είναι ξεκάθαρο. Το σχέδιο, που εκπονήθηκε από το στρατιωτικό συμβούλιο της Χαμάς στη Γάζα, ήταν τόσο καλά φυλαγμένο μυστικό που ακόμη και ορισμένοι αξιωματούχοι της Χαμάς φάνηκαν σοκαρισμένοι από το χρονοδιάγραμμα και την έκτασή του.
Ωστόσο, ο Χανίγια, Σουνίτης Μουσουλμάνος είχε βοηθήσει σημαντικά στην ανάπτυξη της μαχητικής ικανότητας της Χαμάς, εν μέρει καλλιεργώντας δεσμούς με το σιιτικό μουσουλμανικό Ιράν, το οποίο δεν κρύβει την υποστήριξή του προς την ομάδα. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας κατά την οποία ο Χανίγια ήταν ο κορυφαίος ηγέτης της Χαμάς στη Γάζα, το Ισραήλ κατηγόρησε την ηγετική του ομάδα ότι βοήθησε στην εκτροπή της ανθρωπιστικής βοήθειας προς τη στρατιωτική πτέρυγα της οργάνωσης. Η Χαμάς το διέψευσε.
Όταν έφυγε από τη Γάζα το 2017, τον διαδέχθηκε ο Γιάχια Σινουάρ, ένας σκληροπυρηνικός Παλαιστίνιος που πέρασε περισσότερες από δύο δεκαετίες στις ισραηλινές φυλακές και τον οποίο ο Χανίγια είχε καλωσορίσει πίσω στη Γάζα το 2011 μετά από ανταλλαγή κρατουμένων. «Ο Χανίγια ηγείται της πολιτικής μάχης για τη Χαμάς με τις αραβικές κυβερνήσεις», δήλωσε πριν από τον θάνατό του ο Αντίμπ Ζιαντέχ, ειδικός στα Παλαιστινιακά θέματα στο Πανεπιστήμιο του Κατάρ, προσθέτοντας ότι είχε στενούς δεσμούς με πιο σκληροπυρηνικές προσωπικότητες της ομάδας και της στρατιωτικής πτέρυγας. «Είναι το πολιτικό και διπλωματικό μέτωπο της Χαμάς», είπε ο Ζιαντέχ.
«Μάθαμε να μη γονατίζουμε στους τυράννους»
Χανίγια και Μεσάαλ είχαν συναντηθεί με αξιωματούχους στην Αίγυπτο, η οποία είχε επίσης μεσολαβητικό ρόλο στις συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός. Ο Χανίγια ταξίδεψε στις αρχές Νοεμβρίου στην Τεχεράνη για να συναντήσει τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ανέφεραν τα κρατικά μέσα ενημέρωσης της χώρας. Τρεις ανώτεροι αξιωματούχοι δήλωσαν στο Reuters ότι ο Χαμενεΐ είχε πει στον ηγέτη της Χαμάς σε εκείνη τη συνάντηση ότι το Ιράν δεν θα εισέλθει στον πόλεμο, καθώς δεν είχε ενημερωθεί εκ των προτέρων.
Ως νεαρός άνδρας, ο Χανίγια σπούδασε στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο στην πόλη της Γάζας. Εντάχθηκε στη Χαμάς όταν δημιουργήθηκε στην Πρώτη Παλαιστινιακή Ιντιφάντα (εξέγερση) το 1987. Συνελήφθη και απελάθηκε για λίγο. Στη συνέχεια έγινε προστατευόμενος του ιδρυτή της Χαμάς, σεϊχη Αχμάντ Γιασίν, ο οποίος, όπως και η οικογένεια του Χανίγια ήταν πρόσφυγας από το χωριό Al Jura κοντά στην Άσκελον.
Το 1994, είπε στο Reuters ότι ο Γιασίν ήταν πρότυπο για τους νεαρούς Παλαιστίνιους, λέγοντας: «Μάθαμε από αυτόν την αγάπη για το Ισλάμ και τη θυσία για αυτό το Ισλάμ και να μην γονατίζουμε σε αυτούς τους τυράννους και τους δεσπότες». Μέχρι το 2003 ήταν έμπιστος βοηθός του Γιασίν, ενώ φωτογραφήθηκε στο σπίτι του στη Γάζα κρατώντας ένα τηλέφωνο στο αυτί του σχεδόν εντελώς παράλυτου ιδρυτή της Χαμάς, ώστε να μπορεί να πάρει μέρος σε μια συνομιλία. Ο Γιασίν δολοφονήθηκε από το Ισραήλ το 2004.
Ο Χανίγια ταν ένας από τους πρώτους υποστηρικτές της εισόδου της Χαμάς στην πολιτική. Το 1994, είπε ότι ο σχηματισμός ενός πολιτικού κόμματος «θα επέτρεπε στη Χαμάς να λάβει μέρος στις αναδυόμενες εξελίξεις». Αρχικά απορρίφθηκε από την ηγεσία της Χαμάς, αργότερα εγκρίθηκε και ο Χανίγια έγινε πρωθυπουργός μετά τη νίκη της ομάδας στις παλαιστινιακές κοινοβουλευτικές εκλογές το 2006, ένα χρόνο μετά την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα.
Η ομάδα ανέλαβε τον έλεγχο της Γάζας το 2007. Το 2012, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφους του Reuters εάν η Χαμάς είχε εγκαταλείψει τον ένοπλο αγώνα, ο Χανίγια απάντησε «φυσικά όχι» και είπε ότι η αντίσταση θα συνεχιστεί «σε όλες τις μορφές – λαϊκή αντίσταση, πολιτική, διπλωματική και στρατιωτική αντίσταση».